Społeczność żydowska w Bydgoszczy XX wieku:
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Book |
| Language: | Polish |
| Published: |
Bydgoszcz
Instytut Wydawniczy "Świadectwo"
2015
|
| Edition: | Wydanie 1 |
| Series: | Biblioteczka Bydgoska
t. 10 |
| Subjects: | |
| Online Access: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Abstract |
| Physical Description: | 286 Illustrationen Illustrationen, Diagramme 21 cm |
| ISBN: | 9788374562287 8374562285 |
Staff View
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 cb4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV043773414 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20190918 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 160920s2015 a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788374562287 |9 978-83-7456-228-7 | ||
| 020 | |a 8374562285 |9 83-7456-228-5 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1098185512 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV043773414 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Jedlińska-Kawska, Agnieszka |e Verfasser |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Społeczność żydowska w Bydgoszczy XX wieku |c Agnieszka Jedlińska-Kawska, Tomasz Kawski |
| 250 | |a Wydanie 1 | ||
| 264 | 1 | |a Bydgoszcz |b Instytut Wydawniczy "Świadectwo" |c 2015 | |
| 300 | |a 286 Illustrationen |b Illustrationen, Diagramme |c 21 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 490 | 1 | |a Biblioteczka Bydgoska |v t. 10 | |
| 546 | |a Englische Zusammenfassung | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1900-2000 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Juden |0 (DE-588)4028808-0 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Bydgoszcz |0 (DE-588)4008333-0 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Bydgoszcz |0 (DE-588)4008333-0 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Juden |0 (DE-588)4028808-0 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Geschichte 1900-2000 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 700 | 1 | |a Kawski, Tomasz |d 1969- |e Verfasser |0 (DE-588)132847434 |4 aut | |
| 830 | 0 | |a Biblioteczka Bydgoska |v t. 10 |w (DE-604)BV044742090 |9 10 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029184494&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029184494&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029184494&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-029184494 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 307.09 |e 22/bsb |f 0904 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 909.04924 |e 22/bsb |f 0904 |g 438 |
Record in the Search Index
| _version_ | 1804176597534638080 |
|---|---|
| adam_text | Spis treści Wykaz skrótów................................................................................ 5 Wstęp...................................................................................... 9 Rozdział 1. Bydgoscy Żydzi do 1920 roku. Zarys dziejów.......................... 13 Rozdział 2. Społeczność żydowska w Bydgoszczy w okresie międzywojennym 1920-1939..................................... 48 Rozdział 3. Żydzi w Bydgoszczy w latach wojny 1939-1945 ..................... 107 Rozdział 4. Bydgoscy Żydzi po 1945 roku................................................... 121 Zakończenie .................................................................................. 191 Wykaz źródeł i cytowanej literatury............................................ 197 Aneksy ........................................................................................... 210 Ryciny.............................................................................................268 Spis tabel ....................................................................................... 281 Spis aneksów ..................................................................................281 Spis rycin ....................................................................................... 282 Summary....................................................................................... 284 7
Wykaz źródeł i cytowanej literatury Źródła archiwalne: Archwium Akt Nowych w Warszawie - zepół: Urząd ds. Wyznań - zespól: Urząd Wojewódzki Warszawski 1918-1939 Archiwum Muzeum Stutthof w Sztutowie - zespół: Konzentrationslager Stutthof Archiwum Państwowe w Bydgoszczy - zespół: Akta budowlane miasta Bydgoszczy - zespół: Akta miasta Fordonu - zespół: Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Delegatura w Bydgoszczy. - zespół: Gmina Wyznaniowa Żydowska w Bydgoszczy - zespól: Komitet Wojewódzki Polskiej Partii Robotniczej w Bydgoszczy 1945-1948 - zespół: Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Bydgoszczy - zespół: Okręgowa Komenda Policji Państwowej w Toruniu 1920-1939 - zespól: Państwowy Powiatowy Urząd Repatriacji w Bydgoszczy - zespół: Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy. Urząd Spraw Wewnętrznych - zespół: Starostwo Powiatowe Bydgoskie 1945-1950 - zespół: Urząd Wojewódzki Pomorski w Bydgoszczy 1945-1950 - zespół: Urząd Wojewódzki Pomorski w Toruniu 1920-1939 - zespół: Zarząd Miejski w Bydgoszczy 1945-1950 Archiwum Państwowe w Płocku. Oddział w Kutnie - zespół: Starostwo Powiatowe w Kutnie 1945-1950 Archiwum Państwowe w Poznaniu - zespół: Urząd Wojewódzki Poznański 1919-1939 Archiwum Państwowe w Toruniu. Oddział we Włocławku - zespół: Starostwo Powiatowe we Włocławku 1918-1939 197
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie - zespół: Archiwum Podziemne Getta Warszawskiego (Archiwum Ringelbluma) cz. II - zespół: Centralny Komitet Żydów Polskich. Centralna Komisja Specjalna 1946-1947 - zespół: Centralny Komitet Żydów Polskich. Sądy Społeczne - zespól: Centralny Komitet Żydów Polskich. Wydział Ewidencji i Statystyki - zespół: Centralny Komitet Żydów Polskich. Wydział Młodzieżowy - zespół: Centralny Komitet Żydów Polskich. Wydział Organizacji i Kontroli - zespół: Centralny Komitet Żydów Polskich. Wydział Oświaty - zespół: Centralny Komitet Żydów Polskich. Wydział Prawny - zespół: Centralny Komitet Żydów Polskich. Wydział Produktywizacji - zespół: Centralny Komitet Żydów Polskich. Wydział Repatriacji - zespół: Centralny Komitet Żydów Polskich. Wydział Ziomkostw - zespół: Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce - zespół: Relacje - zespół: Żydowska Gmina Wyznaniowa w Bydgoszczy Centralne Archiwum Wojskowe Warszawa-Rembertów - zespół: Dowództwo Okręgu Korpusu nr VIII w Toruniu Centralnyj Derżawnyj Historycznyj Archiw Ukrainy u Lwowi - Fond 50, opys 1 Fundacja „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej” w Toruniu. - Spuścizna Stanisława Szymanowskiego. Cz. I. Relacje Instytut Pamięci Narodowej w Gdańsku. Delegatura w Bydgoszczy - Kolekcja 2 - Kolekcja 26 - Kolekcja 031 - Kolekcja 069 Unitét States Holocaust Memoriał Museum Washington - Pamiątki - Relacje Yad Vashem. The Holocaust Martyrs and Heroes Remembrance Authority Archives Jerusalem - Relacje Zbiory własne - Dokumentacja oddziału Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Bydgosz czy z lat
1963-1972 198
Źródła drukowane: Adresy miasta Bydgoszczy na rok 1925, Bydgoszcz (brw). Biegański Z., Powiatowa księga narodowościowa, cl. V — dokument dotyczący mniej szości żydowskiej w Bydgoszczy (1937 rok), „Kronika Bydgoska” 1997, t. 17. Gemeindelexikon ßir die Regierungsbezirke Allenstein, Danzig, Marienwerder, Posen, Bromberg und Oppien. Auf Grund der Materialen der Boltszihlung vom 1 Dezember 1910, H. V. Regierungsbezirk Bromberg, Berlin 1912. Karpus Z., Waszkiewicz Z., „Zagadnienie żydowskie na Pomorzu”. Nieznane opra cowanie Urzędu Wojewódzkiego Pomorskiego w Toruniu z grudnia 1935 roku, [w:] Żydowskie gminy wyznaniowe. Studia z dziejów kultury Żydów w Polsce, pod red. ]. Woronczaka, t. 1, Wrocław 1995. Kawski T., Inwentarze gmin żydowskich z Pomorza i Wielkopohki wschodniej w latach 1918/20-1939, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2006, nr 3-4. Kawski T., Inwentarze gmin żydowskich z terenu centralnej i zachodniej Polski w okre sie międzywojennym (1918-1939), cl. 1, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 2008, nr 1. Księga Adresowa Miasta Bydgoszczy. Rocznik 1936/37. Opracował W. Weber, Byd goszcz (brw). Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Pohkiej, T. X. Województwo poznańskie, War szawa 1926. Verzeichniss śimmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg 1860. Pierwszy Powszechny Spis Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 września 1921 roku. Mieszkania, ludność, stosunki zawodowe. Województwo poznańskie, „Statystyka Pol ski”, T. XXIV, Warszawa 1928. Czasopisma: „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce” 1971 „Biuletyn
Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1992, 1995, 1997 „Biuletyn Żydowskiej Agencji Prasowej” 1945 „Bieter far Geszichte” 1986 „Bromberger Tageblat” 1891 „Dzieje Najnowsze” 1993, 2008 „Dziennik Wieczorny” 1996 „Gazeta Bydgoska” 1922,1923,1925,1927,1928,1929, 1931, 1932 „Gazeta Pomorska” 2009 „Gazeta Wyborcza-Bydgoszcz” 2007 „Grenzmärkische Heimatblätter. Zeitschrift der Grenzmärkischen Gesellschaft zur Erforschung und Pflege der Heimat” 1939 „Israelitische Wochenschrift” 1891 199
„Jahrbuch des Simon-Dubnow-Insituts” 2013 „Jutrzenka” 1863 „Kalendarz Bydgoski” 1993, 1984, 1997 „Kalendarz Dziennika Bydgoskiego” 1925 „Kronika Bydgoska” 1982-1985,1995,1997,1998,1999, 2003, 2009 „Kronika Wielkopolski” 1995, 2001 „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2006, 2008 „Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki w Bydgoszczy i Regionu” 1996 „Przegląd Zachodniopomorski” 1998 „Rocznik Kaliski” 1978 „Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa” 1995 „Statystyka Polski” 1928 „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza” 1975 „Studia Śląskie” 1997, 2002 „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 1991 „Zapiski Historyczne” 1994 „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie” 1980 „Ziemia Kujawska” 1993 „Znak” 1983 Literatura: Adelson J., WPohce zwanej Ludową, [w:] Najnowsze dzieje Żydów w Polsce w zarysie (do 1950 roku), pod red. J. Tomaszewskiego, Warszawa 1993. Alabrudzińska E., Mniejszości wyznaniowe w Bydgoszczy w Utach 1920-1939, Toruń 1995. Alabrudzińska E., Żydowska Gmina Wyznaniowa w Bydgoszczy (1920-1939), [w:] Emancypacja-asymilacja-antysemityzm. Żydzi na Pomorzu w XIX i XX wieku. Zbiór studiów pod red. Z. H. Nowaka, Toruń 1992. Aleksandrowicz M., Kościół katolicki w Bydgoszczy w latach 1920-1939, [w:] Historia Bydgoszczy. T. 2. Część 1. 1920-1939. Pod red. M. Biskupa, Bydgoszcz 2004. Aleksiun N., As Citizens and Soldiers: Military Rabbis in the Second Polish Republic, „Jahrbuch des Simon-Dubnow-Insituts” 2013, Bd. 12. Aleksiun N., Dokad dalej? Ruch syjonistyczny w Pohce (1944-1950), Warszawa 2002. Aparat bezpieczeństwa w Pohce. Kadra kierownicza, 1.1, red. К Szwagrzyk, Warszawa
2005. Aschkewitz M., Bevölkerungsgeschichte der Kreises Bromberg und Wirsitz, [w:] Bevöl kerungsgeschichte des Reichsgaues Danzig-Westpreussen 1944, H. 16. Aschkewitz M., Bevölkerungsgeschichte der Krehes Zempelburg, [w:] Bevölkerungsge schichte des Reichsgaues Danzig-Westpreussen 1944, H. 15. 200
Bator S., Kuczma R., Fordon-Dolina Śmierci, Bydgoszcz 1969. Bär M., Westpreussen unter Friedrich dem Grossen, В. 1, Leipzig 1909. Bergman E., Nurt mauretański w architekturze synagog Europy Środkowo-Wschodniej w XIX i na początku XX wieku, Warszawa 2004. Berendt G., Żydzi na Gdańskim rozdrożu (1950-1950), Gdańsk 2000. Biber E., Moje Wilno [w:] Europa nieprowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschod nich dawnej Rzeczypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschodnie pogranicze III Rzeczypospolitej) w latach 1772-1999. Praca zbiorowa pod red. K. Jasiewicza, Warszawa 1999. Biegański Z., Bydgoski „Szabeskurier”—przyczynek do dyskusji na temat kształtu ste reotypu Polaka-antysemity, [w:] Konflikty w przestrzeni kulturowej, red. Z. Biegański, Ł. Jureńczyk, J. Szczutkowska, Bydgoszcz 2015. Biegański Z., Fordon w okresie międzywojennym, [w:] Dzieje Fordonu i okolic, pod red. Z. Biegańskiego, Bydgoszcz 1997. Biegański Z., Isaak Herzberg (1857-1936) - historyk, pisarz i nauczyciel żydowski, [w:] Kujawsko-pomorskie rodowody wybitnych uczonych, praca zbiorowa pod red. Z. Biegańskiego i W. Jastrzębskiego, Bydgoszcz 2007. Biegański Z., Materiały do historii mniejszości żydowskiej w Bydgoszczy w zbiorach archiwum w Moskwie, „Kronika Bydgoska” 1998, t. 20. Biegański Z., Mniejszości narodowe w Bydgoszczy w okresie Drugiej Rzeczypospolitej — zarys problemu koegzystencji spohczności wielonarodowościowej, [w:] Bydgoszcz miasto wielu.... Biegański Z., Mniejszość żydowska w Bydgoszczy 1920-1939, Bydgoszcz 1999. Biegański Z., Zagłada żydowskiej społeczności Bydgoszczy, [w:] Historia
Bydgoszczy. T. II. Część druga 1939-1945. Pod redakcją naukową M. Biskupa, Bydgoszcz 2004. Bitwa o Bydgoszcz 1945- Walki, wspomnienia, relacje, redakcja naukowa Ł. M. Nadolski, Bydgoszcz 2015. Bronsztejn S., Ludność żydowska na Dolnym Śląsku po II wojnie światowej. (Nieudana próba utworzenia skupiska), „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 1991, nr 2. Bydgoszcz 3-4 września 1939. Studia i dokumenty, redakcja naukowa T. Chinciński, P. Machcewicz, Warszawa 2008. Bydgoski Słownik Biograficzny, 1994, t. 1. Cała A., Ochrona bezpieczeństwa fizycznego Żydów w Polsce powojennej. Komisje Spe cjalne przy Centralnym Komitecie Żydów w Polsce, Warszawa 2014. Chodakiewicz M. M., Żydzi i Polacy 1918-1955- Wspólistnienie-Zagłada-Komunizm, Warszawa 2000. Cohn A., Erinnerungen an Bromberg. Wspomnienia o Bydgoszczy. Opracowały: E. Alabrudzińska, B. Janiszewska-Mincer, Toruń 2003. Cygański M., Żydzi poznańscy, pomorscy oraz śląscy wobec Polaków i Niemców pruskich w Utach 1816-1939, „Studia Śląskie” 1997, t. LV. Czajkowski E., Synagoga w Bydgoszczy, „Kalendarz Bydgoski” 1984. 201
Derkowska-Kostkowska В., Przyczynki do dziejów budowli żydowskich w Bydgoszczy, „Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu” 1996, z. 1. Drywa D., Zagłada Żydów w obozie koncentracyjnym Stutthof (wrzesień 1939-maj 1945), Gdańsk 2001. Drwęcki Z., Miejsca walk i męczeństwa w województwie bydgoskim 1939-1945, Byd goszcz 1969. Elon A., Bez wzajemności. Zydzi-Niemcy 1743-1933, Warszawa 2012. Encyklopedia Wrocławia, red. J. Harasimowicz, Wrocław 2006. Frohloff H., Die Juden des Netzedistrikts in friderizianischer Zeit, „Grenzmärkische Heimatblätter. Zeitschrift der Grenzmärkischen Gesellschaft zur Erforschung und Pflege der Heimat” 1939, B. 15, H. 1. Geschichte derJuden in Bromberg im Uberglick, [w:] Aus Brombergs Vergangenheit. Ein Eieimatbuch för den Stadt- und Landkreis, Zusammengestellt von dr G. Meinhardt, Wilhelmshaven 1973. Golon M., Gmina Wyznaniowa Żydowska w Swieciu nad Wisłą w Utach 1920-1939, [w:] Gminy Wyznaniowe Żydowskie w województwie pomorskim w okresie międzywo jennym (1920-1939). Zbiór studiów pod red. J. Szilinga, Toruń 1995. Golon M., Działalność radzieckich władz wojskowych i policyjnych w Bydgoszczy w ևtach 1945-1946(cz. 1), „Kronika Bydgoska” 1995, t. 17. Golon M., Na marginesie książki W. Jastrzębskiego o deportacjach ludnościpokkiej z wo jewództwa pomorskiego do ZSRR w 1945 r., „Zapiski Historyczne” 1994, t. LK, z. 2-3. Golon M., Żydzi, Ukraińcy, Rosjanie, Białorusini i Cyganie na Pomorzu Gdańskim po II wojnie światowej, [w:] Mniejszości narodowe i wyznaniowe na Pomorzu w XIX i XX wieku. Zbiór studiów pod redakcją M. Wojciechowskiego,
Toruń 1998. Grabski A., Działalność komunistów wśród Żydów w Роксе (1944-1949), Warszawa 2004. Grabski A., Berendt G., Między emigracją a trwaniem. Syjoniści i komuniści żydowscy w Роксе po Holocauście, Warszawa 2003. Grabski A., Żydowski ruch kombatancki w Роксе w Utach 1944-1949, Warszawa 2002. Grochowski R., Bój o Bydgoszcz. 21-27 styczeń 1945, [w:] Rok 1945 na Kujawach i Pomorzu. Koniec wojny —początek nowej rzeczywistości, pod redakcją Z. Biegańskie go i Z. Karpusa, Bydgoszcz 2006. Grześ B., Ludność niemiecka poznańskiego na przełomie XIX i XX wieku, „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza” 1975, է. 11. Guidon Z., Skupiska żydowskie w miastach pokkich wXV-XVI wieku, [w:] Żydzi i ju daizm we współczesnych badaniach pokkich. T. II pod red. K. Pilarczyka i S. Gąsiorowskiego, Kraków 2000. Guidon Z., Żydzi w miastach kujawskich w XVI-XVIII wieku, „Ziemia Kujawska 1993, t. 9. 202
Guidon Z., Wijaczka Ludność żydowska w Wielkopolsce w drugiej połowie XVII wieku, [w:] Żydzi w Wielkopohce na przestrzeni dziejów pod red. J. Topolskiego i K. Modelskiego, Poznań 1995. GuldonZ., Wijaczka J., Osadnictwo żydowskie w województwach poznańskim i kali skim w XVI i XVII wieku, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce” 1992, nr 2-3. Hages H. W, Germans, Poks and Jews. The Nationality Conflikt in the Prussian East 1772-1914, Chicago-London 1980. Halczak B., Cele polityki endeckiej wobec mniejszości żydowskiej w Polsce w latach 1919-1939, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1995, nr 3. Hauser P., Mniejszość niemiecka na Pomorzu w okresie międzywojennym, Poznań 1998, s. 80-81. Heppner A., Herzberg L, Aus Vergangenheit und Gegenwart der Juden und der jüdi sche Gemeinden in den Posener Landen, Koschmin-Bromberg 1909-1914. Herzberg I., Geschichte der Juden in Bromberg: Zugleich ein Beitrag zur Geschichte der Juelen des Landes Posen, Frankurt am Mein, 1903. Hoffman Z., Der centrakr kamitetjiin di ajdn in Pojin ojjn fon խո di erszte jam per ries armajhaergikn land, „Bieter far Geszichte”, 1986. T. XXIV. Hurwic-Nowakowska I., Żydzi pokey (1947-1950). Analiza więzi społecznych ludno ści żydowskiej, Warszawa 1996 Jankowski A., Synagoga w Fordonie, [w:] Żydzi w Fordonie. Dzieje. Kultura. Zabytki. Zbiór studiów pod red. T. Kawskiego, Toruń 2011. Jastrzębski W., Czy bydgoszczanie byli antysemitami?, „Dziennik Wieczorny” z 17-19 maja 1996, nr 96. Jastrzębski W, Fragmenty raportu Kardynaև Hlonda ze stycznia 1940 r. na temat sy tuacji kościoL· w
okupowanej Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem Bydgoszczy, „Kro nika Bydgoska”. Tom specjalny, Bydgoszcz 1999. Jastrzębski W, Przeobrażenia ludnościowe i narodowościowe Bydgoszczy w okresie oku pacji hitUrowskiej (1939-1945), Bydgoszcz 1966. Jastrzębski W, Terror i zbrodnia. Eksterminacja ludności pohkiej i żydowskiej w rejencji bydgoskiej w Utach 1939-1945, Warszawa 1974. Jastrzębski W, W dalekim, obcym kraju. Deportacje Polaków z Pomorza do ZSRR w 1945 roku, Bydgoszcz 1990. Jastrzębski W, Sziling J., Okupacja hitürowska na Pomorzu Gdańskim w Utach 1939-1945, Gdańsk 1979. Jaworski W., Stosunki demograficzne ludności żydowskiej w województwie śląskim w ևtach 1922-1939, [w:] Studia i materiały z dziejów Śląska, t. 19, Katowice 1991. Jaworski W, Żydzi na Górnym Śląsku w ktach 1945-1970, Sosnowiec 2001. 203
Kallas M., Opis Radziejowa Kujawskiego z 1820 roku, „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie” 1980, t. 3. Karczewski D., Początki społeczności żydowskiej w Strzelnie (1772/1773-1815), [w:] Albert Abraham Michelsőn noblista z Kujaw. Studia i materiały pod red. D. Kurzawy, Strzelno 2007 KawskiT., Bydgoscy Żydzi i ich kultura, [w:] Bydgoszcz. Miasto... Kawski T., Bydgoscy Żydzi w Alfabetycznym wykazie Żydów pohkich ocaL·lych z II wojny światowej” z 1947 r. „Kronika Bydgoska” 1999, t. 19. Kawski T, Gminy żydowskie pogranicza Wielkopolski, Mazowsza i Pomorza w latach 1918 - 1942, Toruń 2007. Kawski T., Kujawsko-dobrzyńscy Żydzi w Ыасһ 1918-1950, Toruń 2006. Kawski T, Mniejszość żydowska w województwie pomorskim (bydgoskim) w latach 1945-1956, [w:] Kujawy i Pomorze w Dtach 1945-1956. Od zakończenia okupacji niemieckiej do przełomu październikowego, pod red. W. Jastrzębskiego i M. Krajew skiego, Włocławek 2001. Kawski T, Rabini na Pomorzu, Kujawach i ziemi dobrzyńskiej w Utach 1918/201939, [w:] MiscelUnea pomorskie. Studia z dziejów Pomorza Zachodniego i Nadwi ślańskiego. Pod red. W. Skóry, Słupsk 2008. Kawski T, Społeczność żydowska w Bydgoszczy po II wojnie światowej, „Kronika Byd goska”, 2009, t. 31. Kawski T, Spory i konflikty polsko-żydowskie na Kujawach i Pomorzu w XX wieku, [w:] Konflikty i spory w regionie kujawsko-pomorskim. Pod redakcją: M. Białkowskie go, Z. Biegańskiego, W. Polaka, Toruń 2013. Kawski T, Twórcy i animatorzy muzyki wyznania mojżeszowego na Kujawach w XIX i XX wieku, [w:] Twórcy i animatorzy muzyki na Pomorzu i Kujawach, Bydgoszcz 2002. Kawski T, Żydzi z Kujaw,
ziemi dobrzyńskiej i Bydgoszczy ocaleni z Shoah. Przyczynek do poznania struktury społeczno-zawodowej, zmian osadniczych oraz migracji ludności żydowskiej w Polsce po II wojnie światowej, [w:] Wrzesień 1939 roku i jego konse kwencje dla ziem zachodnich i północnych Drugiej Rzeczypospolitej. Studia pod red. R. Sudzińskiego i W. Jastrzębskiego, Toruń-Bydgoszcz 2001. Kawski T, Żydowska społeczność Bydgoszczy. Byli tacy sąsiedzi, „Kalendarz Byd goski” 2014. Kawski T, Tydowskie gminy wyznaniowe w II Rzeczypospolitej. Studium historyczno-administracyjne, Bydgoszcz 2014. Kawski T, Zyglewski Z., Żydzi w Fordonie. Zarys dziejów, [w:] Żydzi w Fordonie. Dzieje. Kultura. Zabytki. Zbiór studiów pod red. T. Kawskiego, Toruń 2011. Kemlein S., Żydzi w Wielkim Księstwie Poznańskim 1815-1848. Przeobrażenia w ło nie żydostwa pokkiego podpanowaniem pruskim, Poznań 2001. Kenéz J. C., Geschichte der Juden in Bromberg [w:] Aus Brombergs Vergangenheit, Wilhelshaven 1973. Klemperer V., ITI (Lingua Terţii Imperii — Język Trzeciej Rzeszy). Notatnik filologa, Kraków 1983. 14
Kobylarz R., Walka o pamięć. Polityczne aspekty obchodów rocznicy powstania w getcie warszawskim 1944-1989, Warszawa 2009. Kołodziejek H., Żydowska Gmina Religijna w powojennym Szczecinie, „Przegląd Za chodniopomorski” 1998, T. XIII, z. 3. Kowalski I., Antysemityzm w Wielkopolsce w latach 1918-1939, „Kronika Wielko polski” 2001, nr 3. Kowalski I., Mniejszość żydowska w województwie poznańskim w Utach 1919-1939, „Kronika Wielkopolski” 1995, nr 4. Kubit B., Rabini gliwiccy, [w:] Żydzi gliwiccy, red. B. Kubit, Gliwice 2006. Kutrzeba S., Sprawa żydowska w Polsce. Szkic historyczny, Lwów 1918. Kutta J., Sonnenscheim Efraim (1899-0, [w:] Bydgoski Słownik Biograficzny. Praca zbiorowa pod red. J. Kutty, t. 2, Bydgoszcz 1995. Kutta J., Życie społeczno-polityczne Bydgoszczy w Utach 1920-1939, [w:] Historia Byd goszczy. T. II. Część 1... Landau-Czajka A., Rozwiązanie kwestii żydowskiej w Polsce w świetle prasy katolickiej Խ międzywojennych, „Dzieje Najnowsze” 1993, nr 1. Leszczyński K., Dziahlność Einsatzgruppen Policji Bezpieczeństwa na ziemiach pol skich w 1939 r. w świetle dokumentów, „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce” 1971, t. 22. Libiszewski ]., Młodzieżowe organizacji ruchu oporu o charakterze katolickim, [w:] Młodzieżowe organizacje ruchu oporu w województwie pomorskim (bydgoskim) w la tach 1945-1956. Praca zbiorowa pod redakcją W. Jastrzębskiego, Bydgoszcz 1993. Libiszewski J., Podobozy obozu koncentracyjnego w Stutthofie dla kobiet pochodzenia żydowskiego na terenie Bydgoszczy, [w:] Z badań nad eksterminacją Żydów na Pomorzu i Kujawach.
Praca zbiorowa pod red. T. Jaszowskiego, Bydgoszcz 1983 Majchrowski M. J., Problem żydowski w programach głównych pokkich obozów poli tycznych (1918-1939), „Znak” 1983, nr 339-340. Meirtchak B., Żydzi — żołnierze wojsk pokkich poUgli na frontach II wojny światowej, Warszawa 2001. Makowski K., Żydzi wobec Wiosny Ludów w Wielkim Księstwie Poznańskim, [w:] Ży dzi w Wielkopokce na przestrzeni dziejów pod red. J. Topolskiego i K. Modelskiego, Poznań 1995. Maniewska K., Mieszkańcy Bydgoszczy wobec wydarzeń 1968 r. Postawy. Przejawy oporu społecznego. Skab represji, „Dzieje Najnowsze” 2008, nr 1. Matelski D., Mniejszość niemiecka w Wielkopokce w Utach 1919-1939, Poznań 1997. Matelski D., Niemcy wyznania mojżeszowego w Wielkopokce w Drugiej Rzeczypospoli tej, „Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa” 1995, t. 4, z. 2. Mieczkowski ]., Między emigracją a asymiUcją: szkice o szczecińskich Żydach w ևէսշհ 1945-1997, Szczecin 1998. 205
Mieczkowski J., Żydzi, Niemcy i Ukraińcy na Pomorzu Zachodnim w Utach 19451956. Liczba, położenie i działalnośćpolityczna, Szczecin 1994. Mironowicz E., Polityka narodowościowa PRL, Białystok 2000. Mrozek Z., Karta z dziejów żydowskiej diaspory w Bydgoszczy (do 1920 roku), „Ka lendarz Bydgoski” 1997. Nawrocki S., Przemyt na granicy Poznańskiego i Królestwa w okresie zaborów, „Rocz nik Kaliski” 1971, t. 4. Nowakowski S., Ciekawe historie o Żydach, „Kalendarz Dziennika Bydgoskiego” 1925. Olejnik L., Polityka narodowościowa Pohki w Utach 1944-1960, Łódź 2003. Orski M., Filie obozu koncentracyjnego Stutthofw Utach 1939-1945, Gdańsk 2004. Perlińska A., Eksterminacja Żydów w byłym powiecie bydgoskim, Górce Klasztornej i Swieciu, [w:] Z badań nad eksterminacją... Perlińska A., Podobozy obozu koncentracyjnego w Stutthofdla kobiet pochodzenia ży dowskiego na terenie Bydgoszczy, [w:] Z badań nad eksterminacją... Perlińska A., Pomoc bydgoszczan dL·prześladowanych w Rzeszy hitlerowskiej ludności żydowskiej (1938-1939), „Kronika Bydgoska” 1998, t. 19. ninkas Hakehillot. Polin. Vol. VI. Districts Poznan and Pomerania, Gdansk, Ed. A Wein, Jerusalem 1999. ’iotrowski M., Ludzie bezpieki w wake z Narodem i Kościołem. Służba Bezpieczeńtwa w Pohkiej Rzeczypospolitej Ludowej w Dtach 1944-1978-Centrala, Lublin 1999. -’isarski M., Na żydowskiej ulicy. Szkic do dziejów żydowskiej frakcji PPR i zespołu PZPR przy CKŻP 1945-1951, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1997, nr 2. Rezmer W, Działania wojenne na Pomorzu i Kujawach w 1945 roku. Bydgoszcz, Toruń, Grudziądz, [w:] Rok 1945 na
Kujawach i Pomorzu. Koniec wojny - początek nowej rzeczywistości, pod redakcją Z. Biegańskiego i Z. Karpusa, Bydgoszcz 2006. Romaniuk M. Bydgoszcz 1920-1939. Odniemczenie czy repolonizacja, [w:] Rozważania i badania z perspektywy 90. Rocznicy powrotu Pomorza i Kujaw Północnych do Macierzy. Zbiór studiów pod redakcją Z. Biegańskiego i W Jastrzębskiego, Bydgoszcz 2010. Romaniuk M., Mniejszość niemiecka w Bydgoszczy (1920-1939), [w:] Historia Byd goszczy. T. II. Część pierwsza... Romaniuk M., Podzwonne okupacji. Deutsche Volksliste w Bydgoszczy (1945-1950), Bygdoszcz 1993. Rybarczyk P., Z dziejów bydgoskiej szkoły realnej (Die RealschuL· zu Bromberg) w la tach 1851-1920, [w:] Bydgoszcz miasto... Rykała A., Kulesza M., W kwestii skupisk ludności żydowskiej na Śląsku w pierwszych latach po II wojnie światowej, „Studia Śląskie” 2002, t. LXI. 206
Schiper L, Żydzi pod zaborem pruskim (1772-1807, 1815-1918), [w:] Żydzi w Polsce Odrodzonej. Dziaklność społeczna, gospodarcza, oświatowa i kulturalna, red. I. Schi per, A. Tartakower, A. Hafftka, t. 1, Warszawa (brw). Schmitt F. W. F., Der Kreis Fiatów. In seiner gesummten Beziehungen, Thorn 1867. Sidorkiewicz K., Okupacyjna noc. Traktowanie więźniów przez niemieckiego okupan ta, [w:] A. Perlińska, K. Sidorkiewicz, Więzienie na Wałach Jagiellońskich w Bydgosz czy. Szkice z Խ1939-1956, Bydgoszcz 1996. Skupień A., Ludność żydowska w województwie poznańskim w latach 1919-1938, Poznań 2007. Smith H. W., Authoritarian State. Dynamie socjety, failed imperialism power 18781914, [w:] Germania. The Oxford Handbook of Modern German History. Ed. H. W. Smith, Oxford 2011. Sobczak J., Zadłużenie kahałów żydowskich w końcu XVIII wieku w świetle obliczeń sądu ziemskiego w Kaliszu, „Rocznik Kaliski” 1978, t. XI. Stankowski A., Nowe spojrzenie na statystyki dotyczące emigracji Żydów z Polski po 1944 roku, [w:] Studia z historii żydów w Polce po 1945 r., Warszawa 2000, tab. 4, s. 114. Stankowski W., Dzieje Niemców bydgoskich i stosunek do nich społeczeństwa pokkiego w ktach 1945-1950, [w:] Bydgoszcz 650 lat praw miejskich. Zbiór artykułów pod red. M. Grzegorza i Z. Biegańskiego, Bydgoszcz 1996. Szaynok B., Ludność żydowska na Dolnym Śląsku 1945-1950, Wrocław 2000. Szcząchor A., Tradycje Żeglugi Bydgoskiej-Lloyd Bydgoszcz 1891-1945, „Kronika Byd goska” 2003, t. 25. J. Sziling, Eksterminacja Żydów na Pomorzu Gdańskim w ktach 1933-1945, [w:] Emancypacja-asymikcja-antysemityzm. Żydzi na
Pomorzu w XIX i XX w., red. Z. H. Nowak, Toruń 1992. Sziling ]., Eksterminacja Żydów w byłym powiecie bydgoskim, Górce Kksztornej i Swieciu, [w:] Z badań... Sziling J., Gminy wyznaniowe żydowskie w województwie pomorskim w ktach 19201939 (liczebność i rozmieszczenie), [w.] Mniejszości narodowe i wyznaniowe w woje wództwie pomorskim w okresie międzywojennym (1920-1939). Zbiór studiów pod red. M. Wojciechowskiego, Toruń 1991. Szilingj., Ludność żydowska w rejencji bydgoskiej i kwidzyńskiej (eksterminacja i wysie dlenia), [w:] Główna Komiska Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Międzyna rodowa sesja naukowa nt. Hitlerowskie Ludobójstwo w Polsce i Europie 1939-1945, Warszawa, 1417 kwietnia 1983 r. (maszynopis powielony). Terlecki R., Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Роксе 1944-1990, Kraków 2007. Turowski S., Żegluga śródկdowa w Bydgoszczy w ktach 1945-1982, „Kronika Byd goska” 1982-1985, t. 9. 207
Twarze bezpieki 1945-1990. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w województwach pomorskim/bydgoskim, toruńskim i wło cławskim. Informator personalny. Pod red. M. Szymaniaka. Przy współpracy A. Pa- czoskiej-Hauke i T. Rabanta, Bydgoszcz-Gdańsk 2010. Wajda K., Stosunki ludnościowe na ziemiach pomorskich w Utach 1850-1914, [w:] Historia Pomorza. T. IV (1850-1918j. Część 1. Oprać. S. Salmonowicz, W. Stępiń ski, K. Wajda, E. Włodarczyk, pod red. S. Salmonowicza, Toruń 2000. Wasiutyński В., Ltidność żydowska w Polsce w wiekach XIX i XX. Studium statystyczne, Warszawa 1930. Waszkiewicz Z., Stosunek administracji państwowej i kurii biskupiej w Pelplinie do mniejszościowych związków wyznaniowych w latach 1920-1939, [w:] Mniejszości na rodowe i wyznaniowe w województwie pomorskim... Wierzchosławski S., Problemy polityczne Pomorza w Utach 1871-1914, [w:] Historia Pomorza. T. IV (1850-1918). Część II. Polityka kulturalna, Toruń 2002. Wojciechowski M., Antysemityzm na Pomorzu w okresie międzywojennym (19201939), [w:] Żydowskie gminy... Wolff E., Historischer Führer durch Bromberg und Umgegend, Bromberg 1914. Wołos M., Żydzi w Gdyni, [w:] Stosunki narodowościowe i wyznaniowe na Pomorzu w XIX i XX wieku, pod red. Z. H. Nowaka, Toruń 1992. Wrinberg S., Pogroms and Riots. German Press Responses to Anti-Jewish Violence in Germany and Russia (1881-1882), Frankfurt a. Main 2010. Zyglewski Z., Wielokulturowy i wielonarodowościowy charakter staropohkiej Bydgosz czy, [w:] Bydgoszcz miasto... Zyndul J., Kłamstwo krwi. Legenda mordu rytualnego na ziemiach
pohkich w XIX i XX wieku, Warszawa 2011. Zyndul J., Państwo w państwie. Autonomia narodowo-kulturalna w Europie Środko wo-Wschodniej wXXw., Warszawa 2000. Adresy internetowe: http://www.berger-reloaded.de/vita/julius-juda-berger/ (dostęp 05-03.2016). http://www.szted.org.p1/pl/article/bydgoszcz/5,historia/ (dostęp 15.02.2016). http://db.yadvashem.org/names/nameDetails.html?itemId=5639557 language=en#!prettyPhoto[gallery2]/0/ (dostęp 03.01.2016). http://db.yadvashem.org/names/nameDetails.html?itemId=5639558 language=en#!prettyPhoto[gallery2]/0/ (dostęp 03.01.2016). http://docslide.pl/documents/buszujacy-w-bydgoszczy-rzeczpospolita.html (dostęp 28.02.2016). 208
http://express.bydgoski.pl/239838, Kirkut-stanal-na-drodze-Ikara.html (dostęp 15.02.2016). http://www.szted.org.p1/pl/article/szczecin/6,demografia/ (dostęp. 17.02.2016) http://groby.radaopwim.gov.pl/grob/8677/ (dostęp 12.02.2016). http://www.sztetl.org.pl/pl/ article/bydgoszcz/13,miejsca-martyrologii/ (dostęp 15.02.2016). http://www.jewishencyclopedia.com/articles/10019-lipschutz-lupschutz-lipschitzlibschitz (dostęp 05.03.2016). http://www.steinheim-institut.de/wiki/index.php/RabbinerHandbuch: l:Namenliste#G (dostęp 05.03.2016). http://www.sztetl.org.pl/pl/cms/wiedza/283 l,sladami-bojanowskich-zydow-/?mn=l yr=20l4 (dostęp 05.03.2016). http://www.geni.eom/people/Lotte-Meyer/6000000008426l46270 (dostęp 08.01.2016). http://www. sztetl. org.pl/pl/article/bydgoszcz/16, relacje-wspomnienia/18271, zvihenryk-kelner-ur-1943-o-historii-swojej-rodziny-mieszkajacej-w-bydgoszczy-wlatach-1945-1956/ (dostęp 27.01.2016). http://www.sztetl.org.pl/pl/article/gdansk/5,histo ria/?action=view page=4 (dostęp 04.01.2016). http://www.fiindacja.ukw.edu.pl/aktualnosci/synagoga-%E2%80%93-zmiany-w-otoczeniu/(dostęp 10.03.2016). http://express.bydgoski.pl/336274,Stowarzyszenie-Milosnikow-Starego-Fordonu-c hce-zorganizowac-muzeum-trzech-kultur.html (dostęp 11.03.2016). http://stat.gov.pl/spisy-powszechne/narodowe-spisy-powszechne/narodowy-spis-powszechny-2002/wyniki-narodowego-spisu-powszechnego-2002-narodowoscioraz-jezyka/ (dostęp 13.01.2016). http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/bydgosz/ASSETS_000_raport_NSP_bookmarks 1. pdf (dostęp 13.01.2016). 209
Summary The first Jews started to settle in Bydgoszcz in the Middle Ages. It is confirmed by the sources from 1507 which indicate the existence of an organized settlement. It can be assumed that the first Jewish set tlers came to Bydgoszcz at the end of the 15 th century or at the turn of the 14th and 15th centuries. The development of the community was impeded by the Royal Privilege from 1555 banning Jews from living in the town or in its suburbs. In fact, the order was not strictly obeyed. Jews continued to live in the town during the next decades (1569-1578), as well as for a short period of time in 1713. The next period in the history of the Jewish diaspora is connected with the Partitions of Poland. The Prussians allowed only 4 Jewish families (a total of 11 people) to settle in Bydgoszcz in 1772. In the following decades, up until the 1870s, the number of Jews contiuned to grow. In 1788, there were 41 Jewish residents in the town (2% of the total towns population), in 1816 - 233 (3.8%), in 1837 - 420 (5.6%), in 1861 - 1,372 (6.6%), in 1871 - 1,963 (7.8%), in 1885 ֊ 1,488 (3.2%), in 1900 ֊ 1,519 (2.9%), in 1910 - 1,345 (2.3%). The growth of Jewish population was caused by the migration move ments at the end of the 19th and at the beginning of the 20th century. Some people moved to big cities in central Germany, whereas others emigrated to America. Initially, the Jews from Bydgoszcz belonged to the Fordon kehilla. However, at the beginning of the 19th century they began to make attempts to establish their own community. The first Jewish cemetery was created in
Bydgoszcz in 1816, and another, the so-called “new cemetery”, was established in the second half of the 19th century. In 1820, ritual baths were rented and a house of prayer was opened in Pod Blankami Street. In 1834, a synagogue was opened. On 29 June 1834, the kehilla of Bydgoszcz finally gained its independence from Fordon. In 1852, Julius Gebhardt, Ph.D., became the first rabbi 284
in the town and served the office until 1885. His successors were: Wilhelm Klemperer, Ph.D., (1885-1892), Gotchild Walter, Ph.D., (1892-1919), Josef Glück (1920-1921) and Efraim Sonnenschein Ph.D. (1921-1939). On 29 June 1834, The town was granted a char ter which regulated the functioning of the Jewish community. The charter was updated on 31 May 1867. In 1884, a new synagogue was erected, in 1898, a Jewish school was built in its vicinity. In 1892, Bydgoszcz became the official seat of the Association of Jewish Com munities of Netze District. Following World War I, many Jews who were attached to the Ger man culture and state left Bygdoszcz. They were replaced by Jews from various distant parts of Poland. In 1921, the Jewish community of Bydgoszcz consisted of 646 people (0.7% out of total population), in 1925-918 (0.9%), in 1929-1579 (1.3%), in 1932-1907 (1.6%), in 1935-2076 (1.6%), in August 1939-2057 (1.4%). At the end of the 1920s, the legal basis for the functioning of the municipality were changed. In 1932, the Jewish community of By dgoszcz was expanded to include the communities of Fordon, Solec Kujawski and Koronowo, following their dissolution. The school fi nanced by kehiUa still existed. Moreover, there was opened a Jewish kindergarten. Before the outbreak of Worki War II in 1939 and shortly after wards, the majority of Jews managed to flee from Bydgoszcz. Those who stayed in the town were exterminated on 5 September. From the group of arrested men some were executed on the spot while others were kept in barracks in Artyleryjska and Warszawska Street.
They waited to be taken to nearby forests where they were murdered. A group consisting mainly of women and children was displaced to the General Government at the end of October or in November 1939. By the end of 1939, there were practically no Jews in Bydgoszcz. Only a handful of families remained, who were either displaced in 1940 and in 1941, or sent to concentration camps. The synagogue was demolished, and the cemeteries were destroyed. In the mid-1940s, the sub-camps of the Stutthof concentration camp for Jewish wom en were established in Bydgoszcz-Łęgnowo and Bydgoszcz-Wschód. In Bydgoszcz-Łęgnowo concetration camp, there were about 1,000 285
women while in Bydgoszcz-Wschód concetration camp there were 300 women. Following World War II, the first Jews appeared in Bydgoszcz in January 1945. During the next months, the town witnessed an influx of Jews from various parts of Europe and Asia. During the period, the so-called repatriation, in July 1946, the number of Jews in the town amounted to about 1,000-1,100. After that period, the popula tion of Jewish people began to decrease: in December 1946 the Jew ish population consisted of 845 people, in December 1947 — 346, in December 1948 ֊ 247, in 1951 - about 70 and in I960 — 69. In the 1970s, after the so-called “March events” of 1968, only a handful of Jews remained in the town. In the post-war period, some of the Jewish organizations func tioned in Bydgoszcz, including the Central Committee of Polish Jews (until the end of 1950), which financed a flophouse (July 1946), an old people’s home and the care facility for the disabled (July 1946), a library, a kindergarten, a Jewish canteen, a Jewish stay room, then a Jewish club (February 1947). Moreover, the follwoing organizations operated in the town: the Association for the Protection of the Health of the Jewish Population, the Jewish Cultural Association (November 1949), and the Jewish National Fund “Keren Hajesod”. All of these organizations ceased to exist between 1949-1950 and were replaced by the Social and Cultural Association of Polish Jews. His unit was liquidated in 1971. In 1940s, there also existed political groups such as: „Ichud” Zionist Democratic Union, “Haszomer Hacair” and the Jewish fraction of
the Polish Workers’ Party. 286 Bayerische Staatsbibliothek Mfinr.hen
|
| any_adam_object | 1 |
| author | Jedlińska-Kawska, Agnieszka Kawski, Tomasz 1969- |
| author_GND | (DE-588)132847434 |
| author_facet | Jedlińska-Kawska, Agnieszka Kawski, Tomasz 1969- |
| author_role | aut aut |
| author_sort | Jedlińska-Kawska, Agnieszka |
| author_variant | a j k ajk t k tk |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV043773414 |
| ctrlnum | (OCoLC)1098185512 (DE-599)BVBBV043773414 |
| edition | Wydanie 1 |
| era | Geschichte 1900-2000 gnd |
| era_facet | Geschichte 1900-2000 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02419nam a2200493 cb4500</leader><controlfield tag="001">BV043773414</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20190918 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">160920s2015 a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788374562287</subfield><subfield code="9">978-83-7456-228-7</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">8374562285</subfield><subfield code="9">83-7456-228-5</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1098185512</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV043773414</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Jedlińska-Kawska, Agnieszka</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Społeczność żydowska w Bydgoszczy XX wieku</subfield><subfield code="c">Agnieszka Jedlińska-Kawska, Tomasz Kawski</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Wydanie 1</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Bydgoszcz</subfield><subfield code="b">Instytut Wydawniczy "Świadectwo"</subfield><subfield code="c">2015</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">286 Illustrationen</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Diagramme</subfield><subfield code="c">21 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Biblioteczka Bydgoska</subfield><subfield code="v">t. 10</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Englische Zusammenfassung</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1900-2000</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Juden</subfield><subfield code="0">(DE-588)4028808-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Bydgoszcz</subfield><subfield code="0">(DE-588)4008333-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Bydgoszcz</subfield><subfield code="0">(DE-588)4008333-0</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Juden</subfield><subfield code="0">(DE-588)4028808-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Geschichte 1900-2000</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="700" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Kawski, Tomasz</subfield><subfield code="d">1969-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)132847434</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="830" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Biblioteczka Bydgoska</subfield><subfield code="v">t. 10</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV044742090</subfield><subfield code="9">10</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029184494&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029184494&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029184494&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-029184494</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">307.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909.04924</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Bydgoszcz (DE-588)4008333-0 gnd |
| geographic_facet | Bydgoszcz |
| id | DE-604.BV043773414 |
| illustrated | Illustrated |
| indexdate | 2024-07-10T07:34:43Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788374562287 8374562285 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-029184494 |
| oclc_num | 1098185512 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 286 Illustrationen Illustrationen, Diagramme 21 cm |
| publishDate | 2015 |
| publishDateSearch | 2015 |
| publishDateSort | 2015 |
| publisher | Instytut Wydawniczy "Świadectwo" |
| record_format | marc |
| series | Biblioteczka Bydgoska |
| series2 | Biblioteczka Bydgoska |
| spelling | Jedlińska-Kawska, Agnieszka Verfasser aut Społeczność żydowska w Bydgoszczy XX wieku Agnieszka Jedlińska-Kawska, Tomasz Kawski Wydanie 1 Bydgoszcz Instytut Wydawniczy "Świadectwo" 2015 286 Illustrationen Illustrationen, Diagramme 21 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Biblioteczka Bydgoska t. 10 Englische Zusammenfassung Geschichte 1900-2000 gnd rswk-swf Juden (DE-588)4028808-0 gnd rswk-swf Bydgoszcz (DE-588)4008333-0 gnd rswk-swf Bydgoszcz (DE-588)4008333-0 g Juden (DE-588)4028808-0 s Geschichte 1900-2000 z DE-604 Kawski, Tomasz 1969- Verfasser (DE-588)132847434 aut Biblioteczka Bydgoska t. 10 (DE-604)BV044742090 10 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029184494&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029184494&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029184494&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Jedlińska-Kawska, Agnieszka Kawski, Tomasz 1969- Społeczność żydowska w Bydgoszczy XX wieku Biblioteczka Bydgoska Juden (DE-588)4028808-0 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4028808-0 (DE-588)4008333-0 |
| title | Społeczność żydowska w Bydgoszczy XX wieku |
| title_auth | Społeczność żydowska w Bydgoszczy XX wieku |
| title_exact_search | Społeczność żydowska w Bydgoszczy XX wieku |
| title_full | Społeczność żydowska w Bydgoszczy XX wieku Agnieszka Jedlińska-Kawska, Tomasz Kawski |
| title_fullStr | Społeczność żydowska w Bydgoszczy XX wieku Agnieszka Jedlińska-Kawska, Tomasz Kawski |
| title_full_unstemmed | Społeczność żydowska w Bydgoszczy XX wieku Agnieszka Jedlińska-Kawska, Tomasz Kawski |
| title_short | Społeczność żydowska w Bydgoszczy XX wieku |
| title_sort | spolecznosc zydowska w bydgoszczy xx wieku |
| topic | Juden (DE-588)4028808-0 gnd |
| topic_facet | Juden Bydgoszcz |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029184494&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029184494&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029184494&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| volume_link | (DE-604)BV044742090 |
| work_keys_str_mv | AT jedlinskakawskaagnieszka społecznosczydowskawbydgoszczyxxwieku AT kawskitomasz społecznosczydowskawbydgoszczyxxwieku |