Op de grens van land en water: dynamiek van landschap en samenleving in Frisia gedurende de Romeinse tijd en de Volksverhuizingstijd
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Thesis Book |
| Language: | Dutch |
| Published: |
Eelde
Barkhuis
2010
|
| Series: | Groningen archaeological Studies
13 |
| Subjects: | |
| Online Access: | Inhaltsverzeichnis |
| Item Description: | Literaturverz. S. [211] - 231. - CD-ROM-Beil. u.d.T.: Terpendatabase |
| Physical Description: | XII, 249 S. Ill., graph. Darst., zahlr. Kt. CD-ROM (12 cm) |
| ISBN: | 9789077922781 |
Staff View
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 cb4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV037321275 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20111111 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 110405s2010 abd| m||| 00||| dut d | ||
| 020 | |a 9789077922781 |9 978-90-77922-78-1 | ||
| 035 | |a (OCoLC)729954740 | ||
| 035 | |a (DE-599)GBV645937487 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger | ||
| 041 | 0 | |a dut | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a 6,11 |2 ssgn | ||
| 100 | 1 | |a Gerrets, Daniël Augustinus |d 1954- |e Verfasser |0 (DE-588)143944053 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Op de grens van land en water |b dynamiek van landschap en samenleving in Frisia gedurende de Romeinse tijd en de Volksverhuizingstijd |c Daniël A. Gerrets |
| 246 | 1 | 3 | |a Terpendatabase |
| 264 | 1 | |a Eelde |b Barkhuis |c 2010 | |
| 300 | |a XII, 249 S. |b Ill., graph. Darst., zahlr. Kt. |e CD-ROM (12 cm) | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 490 | 1 | |a Groningen archaeological Studies |v 13 | |
| 500 | |a Literaturverz. S. [211] - 231. - CD-ROM-Beil. u.d.T.: Terpendatabase | ||
| 502 | |a Zugl.: Groningen, Univ., Diss. | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1-500 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Siedlung |0 (DE-588)4054858-2 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Friesland |0 (DE-588)4018614-3 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 655 | 7 | |0 (DE-588)4113937-9 |a Hochschulschrift |2 gnd-content | |
| 689 | 0 | 0 | |a Friesland |0 (DE-588)4018614-3 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Siedlung |0 (DE-588)4054858-2 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Geschichte 1-500 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 830 | 0 | |a Groningen archaeological Studies |v 13 |w (DE-604)BV035404814 |9 13 | |
| 856 | 4 | 2 | |m HBZ Datenaustausch |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=022475466&sequence=000002&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-022475466 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 307.09 |e 22/bsb |f 09015 |g 36 |
| 942 | 1 | 1 | |c 307.09 |e 22/bsb |f 09015 |g 492 |
Record in the Search Index
| _version_ | 1804145600465207296 |
|---|---|
| adam_text | Titel: Op de grens van land en water
Autor: Gerrets, Daniël Augustinus
Jahr: 2010
Inhoudsopgave
Voorwoord xi
1 Inleiding 1
1.1 Wijnaldum en het Frisia-project 1
1.2 Trends in het terpenonderzoek 2
1.3 Een verandering van onderzoeksrichting 5
1.4 Enkele theoretische uitgangspunten 6
1.5 Het gebruik van historische bronnen 8
1.6 De kwaliteit van de archeologische datasets 9
1.7 Het chronologische en geografische kader 12
1.8 De opzet van het hier gepresenteerde onderzoek 14
2 Op de grens van land en water 16
2.1 Inleiding 16
2.2 Delta-archeologie 16
2.3 Landschap in verandering 20
2.4 Een veelzijdig kustlandschap 38
3 De kolonisatie van de kwelders 49
3.1 Inleiding 49
3.2 De eerste bewoners 49
Herkomst van de eerste kolonisten 49
Locatiekeuze 51
Arme materiële cultuur 55
3.3 Kolonisatie van de nieuw ontstane kwelders in noordelijk Westergo 56
Peins-Oost 56
Dongjum-Heringa 57
Wijnaldum-Tjitsma 58
Firdgum 59
3.4 De nederzettingen in noordelijk Westergo 59
3.5 Nederzetting en landschap 61
Westergo 61
Westergo en het overige terpengebied 62
Locatiekeuze 64
Het aangrenzende veen 64
Vlaknederzetting of kernterp 65
Van vlaknederzetting naar radiair verkavelde terp? 66
Samenvattend 68
3.6 Huis- en dorpsterpen 69
3.7 Nederzettingspatroon en demografische ontwikkeling 71
3.8 Westergo: een model 74
4 De kolonisatie van de hoogveenranden 77
4.1 De kolonisatie van de veengebieden in Friesland 77
De opgraving Hempens-Teerns (Oostergo) 77
Wartena-Warstiens (Oostergo) 82
De mogelijkheid van zoutwinning 87
De briquetage-techniek 87
Zoutproductie in Friesland? 88
4.2 Vergelijkbare ontwikkelingen elders langs de Nederlandse en Duitse Noordzeekust 88
Groningen 88
Oost-Friesland 91
Noord-Holland 91
Zuid-Holland 96
Zeeland 97
4.3 Het karakter van de kolonisatie 99
4.4 Zoutproductie langs de zuidelijke Noordzee-kust 101
4.5 Terug naar Friesland 102
Een complex nederzettingspatroon 102
Nogmaals de mogelijkheid van zoutproductie 103
Het verlaten van de hoogveenranden 103
4.6 Conclusies 104
5 Huis, erf en land in de Romeinse tijd 105
5.1 Huis, erf en land 105
Het woonstalhuis 105
Overige structuren 109
Het erf 110
Het land 111
Verschillende soorten bewoners 112
5.2 De andere wereld: voorouders en goden 113
Offers 113
Het grafritueel 113
6 Friezen en Romeinen 117
6.1 Inleiding 117
6.2 Frisia in het licht van de vroegste historische bronnen 118
De Romeinse militaire campagnes in het Noord-
Nederlandse en Noord-Duitse kustgebied ten tijde van Augustus
(27 v. Chr. - 14 n. Chr.) en Tiberius (14-37 n. Chr.) 118
De relatie tussen Friezen en Romeinen na de Augusteïsch-Tiberische campagnes 126
6.3 De sociopolitieke organisatie 133
De archeologie 133
De Friese samenleving in historisch perspectief 134
6.4 Handel, geschenkenuitwisseling of diplomatieke gift 137
Romeins of middeleeuws? 137
Romeinse importen 139
Een gemonetariseerde samenleving? 144
6.5 Friezen en Romeinen 147
7 Oude- en Nieuwe Friezen 150
7.1 Continuïteit of discontinuïteit? 150
Vergelijkbare ontwikkelingen in enkele andere terpnederzetingen 153
Andere aanwijzingen voor een bewoningshiaat 154
7.2 Migratie of acculturatie: het debat 157
7.3 Migratie als verklaringsmodel 159
Integrerende - en desintegrerende processen als bron voor migratie 159
Bevolkingsgroei in combinatie met ruimtegebrek als interne push-factor 160
Intertribaal conflict als externe push-factor 162
Pull-factoren 163
Waarom en waarheen? 163
IA De ontwikkeling van de Noordzee tot verkeersgebied 165
7.5 Historische - en archeologische aanwijzingen voor de Adventus Saxonum 170
De schriftelijke bronnen 170
De archeologie 174
7.6 De maatschappelijke achtergrond van de migranten 185
7.7 Oude- en nieuwe Friezen 188
8 Conclusies 191
8.1 Op de grens van land en water 191
8.2 De locale gemeenschap 193
De stichting van nieuwe nederzettingen 193
Differentiatie in en tussen nederzettingen 194
Gebruiksrechten op grond versus grondeigendom 195
8.3 De Volksverhuizingstijd 196
8.4 Geld, handel en monetarisering 197
8.5 Romanisering 197
8.6 Het Friese koninkrijk-mythe of werkelijkheid? 198
8.7 Tot besluit 199
Literatuur 211
Bronnenuitgaven Romeinse tijd 211
Bronnenuitgaven Middeleeuwen 211
Moderne literatuur 212
Gehanteerde afkortingen 212
Bijlage 1
Terpendatabase op meegeleverde CD
Bijlage 2 232
Oostergo 232
Groningen 232
Niedersachsen 236
De westkust van Sleeswijk-Holstein 244
|
| any_adam_object | 1 |
| author | Gerrets, Daniël Augustinus 1954- |
| author_GND | (DE-588)143944053 |
| author_facet | Gerrets, Daniël Augustinus 1954- |
| author_role | aut |
| author_sort | Gerrets, Daniël Augustinus 1954- |
| author_variant | d a g da dag |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV037321275 |
| ctrlnum | (OCoLC)729954740 (DE-599)GBV645937487 |
| era | Geschichte 1-500 gnd |
| era_facet | Geschichte 1-500 |
| format | Thesis Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>01905nam a2200457 cb4500</leader><controlfield tag="001">BV037321275</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20111111 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">110405s2010 abd| m||| 00||| dut d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9789077922781</subfield><subfield code="9">978-90-77922-78-1</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)729954740</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)GBV645937487</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">dut</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">6,11</subfield><subfield code="2">ssgn</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Gerrets, Daniël Augustinus</subfield><subfield code="d">1954-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)143944053</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Op de grens van land en water</subfield><subfield code="b">dynamiek van landschap en samenleving in Frisia gedurende de Romeinse tijd en de Volksverhuizingstijd</subfield><subfield code="c">Daniël A. Gerrets</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="3"><subfield code="a">Terpendatabase</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Eelde</subfield><subfield code="b">Barkhuis</subfield><subfield code="c">2010</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">XII, 249 S.</subfield><subfield code="b">Ill., graph. Darst., zahlr. Kt.</subfield><subfield code="e">CD-ROM (12 cm)</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Groningen archaeological Studies</subfield><subfield code="v">13</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Literaturverz. S. [211] - 231. - CD-ROM-Beil. u.d.T.: Terpendatabase</subfield></datafield><datafield tag="502" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zugl.: Groningen, Univ., Diss.</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1-500</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Siedlung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4054858-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Friesland</subfield><subfield code="0">(DE-588)4018614-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="655" ind1=" " ind2="7"><subfield code="0">(DE-588)4113937-9</subfield><subfield code="a">Hochschulschrift</subfield><subfield code="2">gnd-content</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Friesland</subfield><subfield code="0">(DE-588)4018614-3</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Siedlung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4054858-2</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Geschichte 1-500</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="830" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Groningen archaeological Studies</subfield><subfield code="v">13</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV035404814</subfield><subfield code="9">13</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">HBZ Datenaustausch</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=022475466&sequence=000002&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-022475466</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">307.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09015</subfield><subfield code="g">36</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">307.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09015</subfield><subfield code="g">492</subfield></datafield></record></collection> |
| genre | (DE-588)4113937-9 Hochschulschrift gnd-content |
| genre_facet | Hochschulschrift |
| geographic | Friesland (DE-588)4018614-3 gnd |
| geographic_facet | Friesland |
| id | DE-604.BV037321275 |
| illustrated | Illustrated |
| indexdate | 2024-07-09T23:22:02Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9789077922781 |
| language | Dutch |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-022475466 |
| oclc_num | 729954740 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | XII, 249 S. Ill., graph. Darst., zahlr. Kt. CD-ROM (12 cm) |
| publishDate | 2010 |
| publishDateSearch | 2010 |
| publishDateSort | 2010 |
| publisher | Barkhuis |
| record_format | marc |
| series | Groningen archaeological Studies |
| series2 | Groningen archaeological Studies |
| spelling | Gerrets, Daniël Augustinus 1954- Verfasser (DE-588)143944053 aut Op de grens van land en water dynamiek van landschap en samenleving in Frisia gedurende de Romeinse tijd en de Volksverhuizingstijd Daniël A. Gerrets Terpendatabase Eelde Barkhuis 2010 XII, 249 S. Ill., graph. Darst., zahlr. Kt. CD-ROM (12 cm) txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Groningen archaeological Studies 13 Literaturverz. S. [211] - 231. - CD-ROM-Beil. u.d.T.: Terpendatabase Zugl.: Groningen, Univ., Diss. Geschichte 1-500 gnd rswk-swf Siedlung (DE-588)4054858-2 gnd rswk-swf Friesland (DE-588)4018614-3 gnd rswk-swf (DE-588)4113937-9 Hochschulschrift gnd-content Friesland (DE-588)4018614-3 g Siedlung (DE-588)4054858-2 s Geschichte 1-500 z DE-604 Groningen archaeological Studies 13 (DE-604)BV035404814 13 HBZ Datenaustausch application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=022475466&sequence=000002&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis |
| spellingShingle | Gerrets, Daniël Augustinus 1954- Op de grens van land en water dynamiek van landschap en samenleving in Frisia gedurende de Romeinse tijd en de Volksverhuizingstijd Groningen archaeological Studies Siedlung (DE-588)4054858-2 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4054858-2 (DE-588)4018614-3 (DE-588)4113937-9 |
| title | Op de grens van land en water dynamiek van landschap en samenleving in Frisia gedurende de Romeinse tijd en de Volksverhuizingstijd |
| title_alt | Terpendatabase |
| title_auth | Op de grens van land en water dynamiek van landschap en samenleving in Frisia gedurende de Romeinse tijd en de Volksverhuizingstijd |
| title_exact_search | Op de grens van land en water dynamiek van landschap en samenleving in Frisia gedurende de Romeinse tijd en de Volksverhuizingstijd |
| title_full | Op de grens van land en water dynamiek van landschap en samenleving in Frisia gedurende de Romeinse tijd en de Volksverhuizingstijd Daniël A. Gerrets |
| title_fullStr | Op de grens van land en water dynamiek van landschap en samenleving in Frisia gedurende de Romeinse tijd en de Volksverhuizingstijd Daniël A. Gerrets |
| title_full_unstemmed | Op de grens van land en water dynamiek van landschap en samenleving in Frisia gedurende de Romeinse tijd en de Volksverhuizingstijd Daniël A. Gerrets |
| title_short | Op de grens van land en water |
| title_sort | op de grens van land en water dynamiek van landschap en samenleving in frisia gedurende de romeinse tijd en de volksverhuizingstijd |
| title_sub | dynamiek van landschap en samenleving in Frisia gedurende de Romeinse tijd en de Volksverhuizingstijd |
| topic | Siedlung (DE-588)4054858-2 gnd |
| topic_facet | Siedlung Friesland Hochschulschrift |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=022475466&sequence=000002&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| volume_link | (DE-604)BV035404814 |
| work_keys_str_mv | AT gerretsdanielaugustinus opdegrensvanlandenwaterdynamiekvanlandschapensamenlevinginfrisiagedurendederomeinsetijdendevolksverhuizingstijd AT gerretsdanielaugustinus terpendatabase |