Procesy demograficzne oraz ich uwarunkowania w zachodnich obwodach Ukrainy w okresie przemian ustrojowych:
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Book |
| Language: | Polish |
| Published: |
Lublin
Wydawn. UMCS
2006
|
| Subjects: | |
| Online Access: | Inhaltsverzeichnis Abstract Klappentext |
| Physical Description: | 155 S. graph. Darst., Kt. |
| ISBN: | 8322725442 |
Staff View
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV022376174 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20190729 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 070403s2006 bd|| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 8322725442 |9 83-227-2544-2 | ||
| 035 | |a (OCoLC)71830027 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV022376174 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rakwb | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-739 |a DE-12 | ||
| 050 | 0 | |a HB3608.28.A3 | |
| 084 | |a MG 82010 |0 (DE-625)122865:12035 |2 rvk | ||
| 084 | |a 7,41 |2 ssgn | ||
| 100 | 1 | |a Flaga, Małgorzata |e Verfasser |0 (DE-588)1191721825 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Procesy demograficzne oraz ich uwarunkowania w zachodnich obwodach Ukrainy w okresie przemian ustrojowych |c Małgorzata Flaga |
| 264 | 1 | |a Lublin |b Wydawn. UMCS |c 2006 | |
| 300 | |a 155 S. |b graph. Darst., Kt. | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1990-2005 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Bevölkerungsentwicklung |0 (DE-588)4006292-2 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Ukraina Zachodnia - ludność - 1990- - statystyki |2 jhpk | |
| 651 | 4 | |a Ukraine |x Population | |
| 651 | 7 | |a Ukraine |0 (DE-588)4061496-7 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Ukraine |0 (DE-588)4061496-7 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Bevölkerungsentwicklung |0 (DE-588)4006292-2 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Geschichte 1990-2005 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSBMuenchen |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015585248&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015585248&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung UB Passau |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015585248&sequence=000006&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Klappentext |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-015585248 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 300 |e 22/bsb |f 090511 |g 477 |
| 942 | 1 | 1 | |c 306.09 |e 22/bsb |f 09049 |g 477 |
Record in the Search Index
| _version_ | 1804136430806499328 |
|---|---|
| adam_text | SPIS TREŚCI
Wstęp
Wprowadzenie
Zakres tematyczny, przestrzenny i czasowy badań
Materiały źródłowe i metody badań
Główne uwarunkowania procesów demograficznych zachodniej
części Ukrainy
Rola środowiska przyrodniczego dla rozwoju gospodarczego regionu
i warunków życia ludności
Czynniki historyczne i kulturowe kształtujące procesy ludnościowe
Sytuacja gospodarcza regionu jako podłoże zmian ludnościowych
Współczesne uwarunkowania społeczno-ekonomiczne wynikające
z procesów transformacji kraju
Zmiany liczby ludności wywołane działaniami administracyjno-prawnymi
Tendencje ludnościowe zachodniego pogranicza Ukrainy na tle kraju
w okresie socjalizmu
Zmiany liczby ludności regionu
Ogólny przyrost rzeczywisty
Przyrost rzeczywisty ludności w miastach i na wsi
Charakterystyka ruchu naturalnego ludności
Ruchy wędrówkowe ludności
Sytuacja ludnościowa Ukrainy po
Główne tendencje w rozwoju zaludnienia kraju
Ruch naturalny
Procesy migracyjne
Przestrzenne zróżnicowanie zmian zaludnienia na Ukrainie
Zmiany demograficzne w zachodnich obwodach Ukrainy w latach
Rozwój zaludnienia w obwodach
Tendencje ogólne
Zmiany zaludnienia w miastach i na obszarach wiejskich
Zmiany w przyroście naturalnym
Migracje ludności
Migracje między obwodami
Migracje zagraniczne
Wewnątrzobwodowe migracje ludności
g Spis
Przyrost rzeczywisty w zachodnich obwodach w świetle klasyfikacji Webba
Przestrzenne zróżnicowanie procesów demograficznych
w zachodnich obwodach
Zmiany liczby ludności w rejonach i miastach podporządkowania
obwodowego
Klasyfikacja ruchu ludności w rejonach i miastach obwodowych
na podstawie metody Webba
Tendencje zmian liczby ludności w różnych kategoriach ośrodków
miejskich
Zaludnienie wsi w wybranych rejonach zachodnich obwodów
Współczesne skutki zmian zaludnienia zachodnich obwodów
Ukrainy
Zmiany w gęstości zaludnienia
Przekształcenia w sieci osadniczej
Przemiany struktury płci i wieku ludności
Scenariusze przyszłego rozwoju demograficznego Ukrainy
i jej zachodnich obwodów
Oficjalne prognozy rozwoju ludności na Ukrainie
Przewidywane zmiany zaludnienia i niektórych wskaźników
ludnościowych według źródeł ukraińskich
Prognozy organizacji międzynarodowych
Zmiany liczby ludności zachodnich obwodów i ich udział w zaludnieniu
kraju na podstawie danych statystycznych
Wizje przyszłej sytuacji demograficznej w opinii społeczeństwa
Stosunek Cerkwi grekokatolickiej do kwestii demograficznych
Poglądy elit intelektualnych na sytuację ludnościową kraju
Postawy młodych Ukraińców wobec problemów demograficznych
Scenariusze rozwoju demograficznego Ukrainy a aktualna polityka
ludnościowa władz
Podsumowanie
Materiały kartograficzne
Materiały statystyczne
Piśmiennictwo
Celem pracy było poznanie współczesnych procesów demograficznych w za¬
chodniej części Ukrainy oraz ich różnorodnych uwarunkowań. Przeprowadzone
badania pokazały, że zmiany ludnościowe stanowią kluczowy problem państwa
ukraińskiego, rzutujący na jego obecny stan społeczno-gospodarczy, jak rów¬
nież perspektywy dalszego rozwoju ekonomicznego. Od połowy lat
(a wraz z nią także badane obwody) znalazła się w wyjątkowo niekorzystnej
sytuacji demograficznej, wiążącej się z gwałtownym spadkiem urodzeń, zwięk¬
szeniem śmiertelności i nasileniem emigracji zagranicznej, co w konsekwencji
doprowadziło do regresu zaludnienia. Bardzo negatywny wydźwięk depopula-
cji wynika również z faktu, że wystąpiła ona w fazie budowy podstaw niepodle¬
głego państwa ukraińskiego.
Zaistniałe zmiany wywołały powszechne zainteresowanie, a z czasem rów¬
nież niepokój władz, demografów i samych mieszkańców Ukrainy, co wynikało
z kilku zasadniczych powodów. Przede wszystkim były to zjawiska nie obserwo¬
wane dotychczas w rozwoju demograficznym i nieznajdujące odniesienia w żad¬
nym z wcześniejszych załamań liczby ludności kraju. Ponadto skala depopula-
cji, która od początku była znaczna, nie tylko nie uległa zmniejszeniu, ale wciąż
utrzymuje się na wysokim poziomie.
O wiele większe obawy budzi jednak przyszłość demograficzna państwa, gdyż
-
nia będzie nadal postępował. Problem ten należy bowiem rozpatrywać w kon¬
tekście spodziewanej sytuacji ekonomicznej, która będzie jeszcze przez długi
okres kształtowana przez czynniki ilościowe, w tym m.in. przez liczbę aktywnej
zawodowo ludności.
Negatywne procesy demograficzne na Ukrainie w latach
nymi aspektami przeprowadzanej tam transformacji ustrojowej. Za główną przy¬
czynę większości niekorzystnych zmian uważa się kryzys ekonomiczny, który
spowodował drastyczne pogorszenie poziomu i warunków życia mieszkańców.
Ogromne znaczenie miały także przemiany w mentalności i postawach Ukraiń¬
ców, będące rezultatem nawiązania bliższych kontaktów i otwarcia się kraju na
szerokie kontakty międzynarodowe.
Depopulacja trwa na Ukrainie już ponad
udało się określić wyraźnych prawidłowości jej przebiegu, gdyż badane zmiany
zaludnienia cechowały się znacznymi wahaniami zarówno w czasie, jak i w prze-
144
Podsumowanie
strženi.
duje się obecnie Ukraina, tzn. etapu pośredniego pomiędzy gospodarką komu¬
nistyczną a wolnorynkową. Jego cechą szczególną jest brak stałych uregulowań
prawnych dotyczących polityki społecznej, chaos w reformowaniu gospodarki
oraz brak konsekwencji w przechodzeniu ku nowoczesnemu sposobowi organi¬
zacji państwa.
Aktualną sytuację ludnościową na Ukrainie cechują pewne zjawiska w za¬
kresie ruchu naturalnego, przytaczane jako typowe dla „drugiego przejścia de¬
mograficznego . Jednak zbadane w pracy gwałtowne przemiany przyrostu na¬
turalnego, wynikające z bardzo dużego spadku urodzeń i wzrostu liczby zgo¬
nów, charakterystyczne dla drugiej połowy lat
z wkroczeniem Ukrainy, jako społeczeństwa zmodernizowanego, w fazę wspom¬
nianego „drugiego przejścia demograficznego . Uzyskanie przez nią niepodle¬
głości, w konsekwencji rozpadu silnie scentralizowanego państwa radzieckiego,
wywołało bowiem wiele zupełnie nowych zjawisk w życiu społeczno-ekonomicz-
nym i zakłóciło dotychczasowe, powolnie dokonujące się zmiany w procesach
reprodukcji ludności i ruchach migracyjnych. Jest przy tym charakterystyczne,
że zarówno na Ukrainie, jak i w większości państw postradzieckich załamanie
rozwoju ludnościowego okazało się bardzo głębokie, nieporównywalnie więk¬
sze niż w Polsce, Czechach lub na Węgrzech, co należy wiązać z cechami syste¬
mowymi poszczególnych krajów postkomunistycznych. Państwa tworzące ZSRR
charakteryzował znacznie mniejszy zakres swobód obywatelskich i silniejszy
totalitaryzm, który później został „odreagowany przez pewne zachowania lud¬
ności. Szczególnym ich przykładem jest, stwierdzona w badaniach terenowych,
duża emigracja mieszkańców Ukrainy do Europy Zachodniej i Ameryki Północ¬
nej, co wynikało nie tylko z kryzysu ekonomicznego, ale także z samej możliwo¬
ści wyjazdu w niedostępne wcześniej regiony Europy i świata.
W tym kontekście należy się zastanowić, czy klasyczna teoria przejścia de¬
mograficznego nie powinna zostać zmodyfikowana o nowe elementy wyjaśnia¬
jące procesy ludnościowe w specyficznych sytuacjach, np. głębokich przemian
systemowych. Jednak na obecnym etapie obserwowanych zmian demograficz¬
nych w krajach postkomunistycznych, w tym także Ukrainy, brakuje podstaw
do formułowania całościowych ocen zaistniałych procesów ludnościowych,
przede wszystkim dotyczących długotrwałości i możliwości zahamowania zja¬
wisk depopulacyjnych.
Analizy dokonane w pracy dowiodły, że obwody zachodniej Ukrainy: wołyń¬
ski, lwowski i zakarpacki, w porównaniu z tendencjami ogólnokrajowymi, ce¬
chowały się wyraźną odrębnością zmian demograficznych. Obwody te zbadano
pod kątem nie tylko dynamiki ludnościowej związanej z przyrostem natural¬
nym i migracjami, ale także w kontekście regionalnych i lokalnych czynników
różnicujących współcześnie pogłębiającą się depopulację na poziomie rejonów,
miast oraz wsi. Bardzo ważne było też oloreślenie najważniejszych skutków
Podsumowanie
145
gresu, zaobserwowanych w zachodnich obwodach w obrębie wymienionych jed¬
nostek.
Powyższe rozważania pozwalają sformułować następujące wnioski dotyczą¬
ce procesów demograficznych w zachodnich obwodach Ukrainy w latach
2001:
1.
łych częściach kraju zarówno pod względem skali, jak i dynamiki czasowej. Regres
w liczbie ludności pojawił się nieco później niż w obwodach wschodnich i w okre¬
sie do
skim
0,5%.
warunki życia w zmienionym ustroju. Wynika ona z wielu czynników kształtu¬
jących zachowania ludzi w sferze prokreacji i ruchów migracyjnych, m.in.
łości związków z miejscem zamieszkania, przywiązania ludności do tradycji oraz
stopnia aktywności ekonomicznej.
Depopulacja w badanych obwodach została zapoczątkowana przez spadek
liczby ludności w miastach. Na Wołyniu i w obwodzie lwowskim zaludnienie na
wsi zmniejszało się przez cały okres powojenny. Odwrotna sytuacja miała miejs¬
ce na Zakarpaciu, gdzie następował wzrost liczby mieszkańców. Proces ten moż¬
na traktować jako przejaw ruralizacji regionu, wynikającej z kryzysu gospodar¬
czego tutejszych miast.
2.
w latach
jak i migracjach. Najbardziej charakterystyczny dla tego okresu był spadek licz¬
by urodzeń i wzrost liczby zgonów, co uzewnętrzniło się spadkiem przyrostu
naturalnego do wartości ujemnych. Zrównanie liczby urodzeń i zgonów, uważa¬
ne za moment zakończenia ostatniej fazy „pierwszego przejścia demograficzne¬
go i wejścia w „drugie przejście , nastąpiło tu znacznie później niż w kraju;
w obwodach lwowskim i wołyńskim była to połowa lat
packim
nym obszary te pozostają nadal w korzystniejszej sytuacji demograficznej niż
inne regiony kraju. Zadecydowały o tym czynniki regionalne i lokalne, m.in.
duży odsetek ludności wiejskiej, odrębność kulturowa, struktura gospodarki oraz
stosunkowo czyste środowisko przyrodnicze.
3.
obwodach były migracje. W rozpatrywanym okresie wszystkie trzy obwody cha¬
rakteryzowały się ujemnym bilansem migracji zarówno międzyobwodowych,
jak i zagranicznych; w obu przypadkach, pod względem ilościowym, był on sto¬
sunkowo największy w obwodzie lwowskim.
Międzyobwodowe wędrówki miały najczęściej charakter sezonowy i odby¬
wały się pomiędzy sąsiednimi obszarami badanej części kraju; natomiast mi¬
gracje zagraniczne miały charakter okresowy lub stały, a najbardziej
i a¿
пулі
państwa sąsiednie: Polska, Słowacja i Rosja.
W latach
ności, a główną ich przyczyną stało się poszukiwanie pracy i środków utrzyma¬
nia. Migracje te obejmowały przede wszystkim wyjazdy ludzi do dużych miast,
zarówno ze wsi, jak i z mniejszych osiedli miejskich. Nowym zjawiskiem stały
się powroty ludności z miast na wieś w związku z utratą w mieście źródła zarob¬
ków. Proces ten można uznać za charakterystyczny dla okresu transformacji
i występujący również w innych krajach przeprowadzających przebudowę swo¬
ich gospodarek. Najsilniejsze wędrówki wewnątrzobwodowe notowane były
w obwodzie lwowskim, który posiada stosunkowo duży potencjał gospodarczy,
skoncentrowany we Lwowie i kilku innych miastach, natomiast najsłabsze w za-
karpackim, gdzie przeważały osiedla wiejskie, a w gospodarce dominowało rol¬
nictwo i leśnictwo.
4.
był ich silny związek z uwarunkowaniami lokalnymi, wiążącymi się z charakte¬
rem społeczno-gospodarczym i geograficznym poszczególnych rejonów, miast
i wsi. Jednak na obecnym etapie rozwoju Ukrainy, który cechuje się znaczną
żywiołowością przeprowadzanych reform, identyfikacja tych uwarunkowań jest
wyjątkowo trudna. Niemniej można stwierdzić, że podstawowe znaczenie dla
tych zmian na szczeblu rejonów i miast miała miejscowa sytuacja ekonomiczna.
Niekiedy równie istotne okazało się położenie geograficzne oraz cechy kulturo¬
we i aktywność miejscowych społeczności.
Tendencją dominującą w rejonach i miastach obwodowych zachodnich ob¬
wodów był spadek zaludnienia, który dotyczył prawie
Występował on przede wszystkim na obszarach o monofunkcyjnej gospodarce,
przygranicznych lub położonych peryferyjnie w stosunku do dużych ośrodków
miejsko-przemysłowych. O wiele mniej liczne były rejony i miasta, w których
liczba mieszkańców utrzymywała się na stałym poziomie lub wzrosła; stanowi¬
ły one odpowiednio: ok.
strukturze gospodarczej lub też zamieszkane przez ludność o tradycyjnym po¬
dejściu wobec kwestii małżeństwa i rodziny.
Podobne czynniki wpływały na zmiany ludnościowe w różnych kategoriach
ośrodków miejskich oraz we wsiach zachodnich obwodów. Ich rozwojowi de¬
mograficznemu sprzyjało istnienie bazy ekonomicznej oraz źródeł zarobków dla
mieszkańców w samej miejscowości lub w niewielkiej od niej odległości, dlate¬
go duże znaczenie miała tu dostępność komunikacyjna. Szczególną grupę two¬
rzyły miasta i wsie położone bezpośrednio na obszarze przygranicznym. W więk¬
szości z nich nastąpił spadek liczby mieszkańców, co wynika w dużym stopniu
z ich izolacji i zacofania gospodarczego powstałego w okresie komunizmu.
Jak można było stwierdzić, dotychczasowe przemiany ludnościowe nie spo¬
wodowały wyraźnych zmian w rozmieszczeniu ludności i gęstości zaludnienia
Podsumowanie
147
na badanym obszarze. Dało się jednak zauważyć, że na szczeblu lokalnym naj¬
szybciej zmniejszała się liczba osób na
zaludnienia, co przy długotrwałej depopulacji może doprowadzić do ich wylud¬
nienia.
Nie zaobserwowano także szczególnych przekształceń w sieci osadniczej,
chociaż w wielu rejonach można już odnotować zanikanie pojedynczych wsi,
które utraciły znaczną część ludności i nie mogą funkcjonować jako samodziel¬
ne jednostki. Jak się wydaje, proces ten będzie się nasilał w miejscowościach
0 bardzo małej liczbie mieszkańców. Interesującym zjawiskiem, związanym ze
skutkami zachodzących zmian, jest też utrata przez niektóre małe miasta praw
miejskich i równocześnie nabycie takich praw przez osiedla wiejskie o znacz¬
nym przyroście liczby ludności.
Za najpoważniejszy i groźny dla przyszłości obwodów należy jednak uznać
postępujący proces starzenia się ludności, który ma tutaj specyficzny charakter.
Dokonuje się on przede wszystkim „od dołu , tzn. poprzez spadek liczby dzieci,
a w mniejszym stopniu „od góry
niejąca stosunkowo korzystna sytuacja pod względem obciążenia ludności pro¬
dukcyjnej
wany dalszy wzrost udziału w strukturze ludności osób w wieku poprodukcyj¬
nym, co w konsekwencji może stać się przyczyną wielu poważnych problemów
społecznych w państwie.
Wielorakie powiązania badanych w tej publikacji zjawisk ludnościowych ze
skomplikowanymi procesami politycznymi i gospodarczymi na Ukrainie i w jej
otoczeniu
cowanie trafnych prognoz demograficznych zarówno dla całego kraju, jak i jego
zachodnich obwodów. W związku z tym zaprezentowane scenariusze dalszych
zmian ludnościowych wymagają bardzo ostrożnego podejścia, niemniej jednak
-
liczby ludności na badanym obszarze, z tym że będzie on tam wolniejszy niż we
wschodniej części kraju.
Ze względu na fakt, iż za zasadniczą przyczynę zaistniałego na Ukrainie re¬
gresu zaludnienia uważa się kryzys gospodarczy, warunkiem jego zahamowania
byłaby poprawa sytuacji ekonomicznej kraju. Szansy na taką poprawę doszuki¬
wali się mieszkańcy Ukrainy w ostatnich wyborach prezydenckich
1 dojściu do władzy polityków o proeuropejskim nastawieniu. Oni bowiem, w opi¬
nii ludzi, stwarzają perspektywę na stabilizację polityczną oraz stopniowy, ale
systematyczny wzrost gospodarczy Ukrainy. Stąd też tak ogromne zaangażowa¬
nie społeczeństwa w walkę o wynik wyborów. Obecnie, pomimo zwycięstwa
„pomarańczowej rewolucji , nadal jest trudno określić jednoznaczny kierunek
dalszych przemian ustrojowych państwa, stan jego gospodarki na najbliższy
okres, a tym samym prognozować kierunek zmian demograficznych.
Książka prezentuje niezwykle ważny nurt badawczy, jaki
stanowią problemy demograficzne krajów byłego bloku komu¬
nistycznego. W pracy podjęto bardzo aktualny i przy tym trudny
temat dotyczący współczesnej sytuacji i procesów ludnościowych,
mających miejsce w jednym z młodych państw postradzieckich
—
Ukrainie, przed którą stoi poważne zadanie przeprowadze¬
nia skutecznych reform społeczno-gospodarczych. W związku
z tym kwestie „kapitału ludzkiego mają obecnie dla tego pań¬
stwa pierwszorzędne znaczenie.
Zasadniczym walorem rozprawy jest dokładne rozpozna¬
nie głównych tendencji zmian demograficznych, dokonują¬
cych się współcześnie w trzech zachodnich
—
sąsiadujących
z Polską
—
obwodach Ukrainy. Jest to region zasługujący na
szczególną uwagę ze względu na położenie w strefie wzajem¬
nych kontaktów pomiędzy trzema krajami: Polską, Ukrainą
i Białorusią. Za dodatkowy atut rozprawy należy zaś uznać zba¬
danie w możliwie pełnym zakresie zarówno przyczyn, jak
i skutków opisanych zmian ludnościowych, które zostały
przedstawione w szerszym kontekście ogólnokrajowych
przemian społecznych i ekonomicznych.
|
| adam_txt |
SPIS TREŚCI
Wstęp
Wprowadzenie
Zakres tematyczny, przestrzenny i czasowy badań
Materiały źródłowe i metody badań
Główne uwarunkowania procesów demograficznych zachodniej
części Ukrainy
Rola środowiska przyrodniczego dla rozwoju gospodarczego regionu
i warunków życia ludności
Czynniki historyczne i kulturowe kształtujące procesy ludnościowe
Sytuacja gospodarcza regionu jako podłoże zmian ludnościowych
Współczesne uwarunkowania społeczno-ekonomiczne wynikające
z procesów transformacji kraju
Zmiany liczby ludności wywołane działaniami administracyjno-prawnymi
Tendencje ludnościowe zachodniego pogranicza Ukrainy na tle kraju
w okresie socjalizmu
Zmiany liczby ludności regionu
Ogólny przyrost rzeczywisty
Przyrost rzeczywisty ludności w miastach i na wsi
Charakterystyka ruchu naturalnego ludności
Ruchy wędrówkowe ludności
Sytuacja ludnościowa Ukrainy po
Główne tendencje w rozwoju zaludnienia kraju
Ruch naturalny
Procesy migracyjne
Przestrzenne zróżnicowanie zmian zaludnienia na Ukrainie
Zmiany demograficzne w zachodnich obwodach Ukrainy w latach
Rozwój zaludnienia w obwodach
Tendencje ogólne
Zmiany zaludnienia w miastach i na obszarach wiejskich
Zmiany w przyroście naturalnym
Migracje ludności
Migracje między obwodami
Migracje zagraniczne
Wewnątrzobwodowe migracje ludności
g Spis
Przyrost rzeczywisty w zachodnich obwodach w świetle klasyfikacji Webba
Przestrzenne zróżnicowanie procesów demograficznych
w zachodnich obwodach
Zmiany liczby ludności w rejonach i miastach podporządkowania
obwodowego
Klasyfikacja ruchu ludności w rejonach i miastach obwodowych
na podstawie metody Webba
Tendencje zmian liczby ludności w różnych kategoriach ośrodków
miejskich
Zaludnienie wsi w wybranych rejonach zachodnich obwodów
Współczesne skutki zmian zaludnienia zachodnich obwodów
Ukrainy
Zmiany w gęstości zaludnienia
Przekształcenia w sieci osadniczej
Przemiany struktury płci i wieku ludności
Scenariusze przyszłego rozwoju demograficznego Ukrainy
i jej zachodnich obwodów
Oficjalne prognozy rozwoju ludności na Ukrainie
Przewidywane zmiany zaludnienia i niektórych wskaźników
ludnościowych według źródeł ukraińskich
Prognozy organizacji międzynarodowych
Zmiany liczby ludności zachodnich obwodów i ich udział w zaludnieniu
kraju na podstawie danych statystycznych
Wizje przyszłej sytuacji demograficznej w opinii społeczeństwa
Stosunek Cerkwi grekokatolickiej do kwestii demograficznych
Poglądy elit intelektualnych na sytuację ludnościową kraju
Postawy młodych Ukraińców wobec problemów demograficznych
Scenariusze rozwoju demograficznego Ukrainy a aktualna polityka
ludnościowa władz
Podsumowanie
Materiały kartograficzne
Materiały statystyczne
Piśmiennictwo
Celem pracy było poznanie współczesnych procesów demograficznych w za¬
chodniej części Ukrainy oraz ich różnorodnych uwarunkowań. Przeprowadzone
badania pokazały, że zmiany ludnościowe stanowią kluczowy problem państwa
ukraińskiego, rzutujący na jego obecny stan społeczno-gospodarczy, jak rów¬
nież perspektywy dalszego rozwoju ekonomicznego. Od połowy lat
(a wraz z nią także badane obwody) znalazła się w wyjątkowo niekorzystnej
sytuacji demograficznej, wiążącej się z gwałtownym spadkiem urodzeń, zwięk¬
szeniem śmiertelności i nasileniem emigracji zagranicznej, co w konsekwencji
doprowadziło do regresu zaludnienia. Bardzo negatywny wydźwięk depopula-
cji wynika również z faktu, że wystąpiła ona w fazie budowy podstaw niepodle¬
głego państwa ukraińskiego.
Zaistniałe zmiany wywołały powszechne zainteresowanie, a z czasem rów¬
nież niepokój władz, demografów i samych mieszkańców Ukrainy, co wynikało
z kilku zasadniczych powodów. Przede wszystkim były to zjawiska nie obserwo¬
wane dotychczas w rozwoju demograficznym i nieznajdujące odniesienia w żad¬
nym z wcześniejszych załamań liczby ludności kraju. Ponadto skala depopula-
cji, która od początku była znaczna, nie tylko nie uległa zmniejszeniu, ale wciąż
utrzymuje się na wysokim poziomie.
O wiele większe obawy budzi jednak przyszłość demograficzna państwa, gdyż
-
nia będzie nadal postępował. Problem ten należy bowiem rozpatrywać w kon¬
tekście spodziewanej sytuacji ekonomicznej, która będzie jeszcze przez długi
okres kształtowana przez czynniki ilościowe, w tym m.in. przez liczbę aktywnej
zawodowo ludności.
Negatywne procesy demograficzne na Ukrainie w latach
nymi aspektami przeprowadzanej tam transformacji ustrojowej. Za główną przy¬
czynę większości niekorzystnych zmian uważa się kryzys ekonomiczny, który
spowodował drastyczne pogorszenie poziomu i warunków życia mieszkańców.
Ogromne znaczenie miały także przemiany w mentalności i postawach Ukraiń¬
ców, będące rezultatem nawiązania bliższych kontaktów i otwarcia się kraju na
szerokie kontakty międzynarodowe.
Depopulacja trwa na Ukrainie już ponad
udało się określić wyraźnych prawidłowości jej przebiegu, gdyż badane zmiany
zaludnienia cechowały się znacznymi wahaniami zarówno w czasie, jak i w prze-
144
Podsumowanie
strženi.
duje się obecnie Ukraina, tzn. etapu pośredniego pomiędzy gospodarką komu¬
nistyczną a wolnorynkową. Jego cechą szczególną jest brak stałych uregulowań
prawnych dotyczących polityki społecznej, chaos w reformowaniu gospodarki
oraz brak konsekwencji w przechodzeniu ku nowoczesnemu sposobowi organi¬
zacji państwa.
Aktualną sytuację ludnościową na Ukrainie cechują pewne zjawiska w za¬
kresie ruchu naturalnego, przytaczane jako typowe dla „drugiego przejścia de¬
mograficznego". Jednak zbadane w pracy gwałtowne przemiany przyrostu na¬
turalnego, wynikające z bardzo dużego spadku urodzeń i wzrostu liczby zgo¬
nów, charakterystyczne dla drugiej połowy lat
z wkroczeniem Ukrainy, jako społeczeństwa zmodernizowanego, w fazę wspom¬
nianego „drugiego przejścia demograficznego". Uzyskanie przez nią niepodle¬
głości, w konsekwencji rozpadu silnie scentralizowanego państwa radzieckiego,
wywołało bowiem wiele zupełnie nowych zjawisk w życiu społeczno-ekonomicz-
nym i zakłóciło dotychczasowe, powolnie dokonujące się zmiany w procesach
reprodukcji ludności i ruchach migracyjnych. Jest przy tym charakterystyczne,
że zarówno na Ukrainie, jak i w większości państw postradzieckich załamanie
rozwoju ludnościowego okazało się bardzo głębokie, nieporównywalnie więk¬
sze niż w Polsce, Czechach lub na Węgrzech, co należy wiązać z cechami syste¬
mowymi poszczególnych krajów postkomunistycznych. Państwa tworzące ZSRR
charakteryzował znacznie mniejszy zakres swobód obywatelskich i silniejszy
totalitaryzm, który później został „odreagowany" przez pewne zachowania lud¬
ności. Szczególnym ich przykładem jest, stwierdzona w badaniach terenowych,
duża emigracja mieszkańców Ukrainy do Europy Zachodniej i Ameryki Północ¬
nej, co wynikało nie tylko z kryzysu ekonomicznego, ale także z samej możliwo¬
ści wyjazdu w niedostępne wcześniej regiony Europy i świata.
W tym kontekście należy się zastanowić, czy klasyczna teoria przejścia de¬
mograficznego nie powinna zostać zmodyfikowana o nowe elementy wyjaśnia¬
jące procesy ludnościowe w specyficznych sytuacjach, np. głębokich przemian
systemowych. Jednak na obecnym etapie obserwowanych zmian demograficz¬
nych w krajach postkomunistycznych, w tym także Ukrainy, brakuje podstaw
do formułowania całościowych ocen zaistniałych procesów ludnościowych,
przede wszystkim dotyczących długotrwałości i możliwości zahamowania zja¬
wisk depopulacyjnych.
Analizy dokonane w pracy dowiodły, że obwody zachodniej Ukrainy: wołyń¬
ski, lwowski i zakarpacki, w porównaniu z tendencjami ogólnokrajowymi, ce¬
chowały się wyraźną odrębnością zmian demograficznych. Obwody te zbadano
pod kątem nie tylko dynamiki ludnościowej związanej z przyrostem natural¬
nym i migracjami, ale także w kontekście regionalnych i lokalnych czynników
różnicujących współcześnie pogłębiającą się depopulację na poziomie rejonów,
miast oraz wsi. Bardzo ważne było też oloreślenie najważniejszych skutków
Podsumowanie
145
gresu, zaobserwowanych w zachodnich obwodach w obrębie wymienionych jed¬
nostek.
Powyższe rozważania pozwalają sformułować następujące wnioski dotyczą¬
ce procesów demograficznych w zachodnich obwodach Ukrainy w latach
2001:
1.
łych częściach kraju zarówno pod względem skali, jak i dynamiki czasowej. Regres
w liczbie ludności pojawił się nieco później niż w obwodach wschodnich i w okre¬
sie do
skim
0,5%.
warunki życia w zmienionym ustroju. Wynika ona z wielu czynników kształtu¬
jących zachowania ludzi w sferze prokreacji i ruchów migracyjnych, m.in.
łości związków z miejscem zamieszkania, przywiązania ludności do tradycji oraz
stopnia aktywności ekonomicznej.
Depopulacja w badanych obwodach została zapoczątkowana przez spadek
liczby ludności w miastach. Na Wołyniu i w obwodzie lwowskim zaludnienie na
wsi zmniejszało się przez cały okres powojenny. Odwrotna sytuacja miała miejs¬
ce na Zakarpaciu, gdzie następował wzrost liczby mieszkańców. Proces ten moż¬
na traktować jako przejaw ruralizacji regionu, wynikającej z kryzysu gospodar¬
czego tutejszych miast.
2.
w latach
jak i migracjach. Najbardziej charakterystyczny dla tego okresu był spadek licz¬
by urodzeń i wzrost liczby zgonów, co uzewnętrzniło się spadkiem przyrostu
naturalnego do wartości ujemnych. Zrównanie liczby urodzeń i zgonów, uważa¬
ne za moment zakończenia ostatniej fazy „pierwszego przejścia demograficzne¬
go" i wejścia w „drugie przejście", nastąpiło tu znacznie później niż w kraju;
w obwodach lwowskim i wołyńskim była to połowa lat
packim
nym obszary te pozostają nadal w korzystniejszej sytuacji demograficznej niż
inne regiony kraju. Zadecydowały o tym czynniki regionalne i lokalne, m.in.
duży odsetek ludności wiejskiej, odrębność kulturowa, struktura gospodarki oraz
stosunkowo czyste środowisko przyrodnicze.
3.
obwodach były migracje. W rozpatrywanym okresie wszystkie trzy obwody cha¬
rakteryzowały się ujemnym bilansem migracji zarówno międzyobwodowych,
jak i zagranicznych; w obu przypadkach, pod względem ilościowym, był on sto¬
sunkowo największy w obwodzie lwowskim.
Międzyobwodowe wędrówki miały najczęściej charakter sezonowy i odby¬
wały się pomiędzy sąsiednimi obszarami badanej części kraju; natomiast mi¬
gracje zagraniczne miały charakter okresowy lub stały, a najbardziej
i a¿
пулі
państwa sąsiednie: Polska, Słowacja i Rosja.
W latach
ności, a główną ich przyczyną stało się poszukiwanie pracy i środków utrzyma¬
nia. Migracje te obejmowały przede wszystkim wyjazdy ludzi do dużych miast,
zarówno ze wsi, jak i z mniejszych osiedli miejskich. Nowym zjawiskiem stały
się powroty ludności z miast na wieś w związku z utratą w mieście źródła zarob¬
ków. Proces ten można uznać za charakterystyczny dla okresu transformacji
i występujący również w innych krajach przeprowadzających przebudowę swo¬
ich gospodarek. Najsilniejsze wędrówki wewnątrzobwodowe notowane były
w obwodzie lwowskim, który posiada stosunkowo duży potencjał gospodarczy,
skoncentrowany we Lwowie i kilku innych miastach, natomiast najsłabsze w za-
karpackim, gdzie przeważały osiedla wiejskie, a w gospodarce dominowało rol¬
nictwo i leśnictwo.
4.
był ich silny związek z uwarunkowaniami lokalnymi, wiążącymi się z charakte¬
rem społeczno-gospodarczym i geograficznym poszczególnych rejonów, miast
i wsi. Jednak na obecnym etapie rozwoju Ukrainy, który cechuje się znaczną
żywiołowością przeprowadzanych reform, identyfikacja tych uwarunkowań jest
wyjątkowo trudna. Niemniej można stwierdzić, że podstawowe znaczenie dla
tych zmian na szczeblu rejonów i miast miała miejscowa sytuacja ekonomiczna.
Niekiedy równie istotne okazało się położenie geograficzne oraz cechy kulturo¬
we i aktywność miejscowych społeczności.
Tendencją dominującą w rejonach i miastach obwodowych zachodnich ob¬
wodów był spadek zaludnienia, który dotyczył prawie
Występował on przede wszystkim na obszarach o monofunkcyjnej gospodarce,
przygranicznych lub położonych peryferyjnie w stosunku do dużych ośrodków
miejsko-przemysłowych. O wiele mniej liczne były rejony i miasta, w których
liczba mieszkańców utrzymywała się na stałym poziomie lub wzrosła; stanowi¬
ły one odpowiednio: ok.
strukturze gospodarczej lub też zamieszkane przez ludność o tradycyjnym po¬
dejściu wobec kwestii małżeństwa i rodziny.
Podobne czynniki wpływały na zmiany ludnościowe w różnych kategoriach
ośrodków miejskich oraz we wsiach zachodnich obwodów. Ich rozwojowi de¬
mograficznemu sprzyjało istnienie bazy ekonomicznej oraz źródeł zarobków dla
mieszkańców w samej miejscowości lub w niewielkiej od niej odległości, dlate¬
go duże znaczenie miała tu dostępność komunikacyjna. Szczególną grupę two¬
rzyły miasta i wsie położone bezpośrednio na obszarze przygranicznym. W więk¬
szości z nich nastąpił spadek liczby mieszkańców, co wynika w dużym stopniu
z ich izolacji i zacofania gospodarczego powstałego w okresie komunizmu.
Jak można było stwierdzić, dotychczasowe przemiany ludnościowe nie spo¬
wodowały wyraźnych zmian w rozmieszczeniu ludności i gęstości zaludnienia
Podsumowanie
147
na badanym obszarze. Dało się jednak zauważyć, że na szczeblu lokalnym naj¬
szybciej zmniejszała się liczba osób na
zaludnienia, co przy długotrwałej depopulacji może doprowadzić do ich wylud¬
nienia.
Nie zaobserwowano także szczególnych przekształceń w sieci osadniczej,
chociaż w wielu rejonach można już odnotować zanikanie pojedynczych wsi,
które utraciły znaczną część ludności i nie mogą funkcjonować jako samodziel¬
ne jednostki. Jak się wydaje, proces ten będzie się nasilał w miejscowościach
0 bardzo małej liczbie mieszkańców. Interesującym zjawiskiem, związanym ze
skutkami zachodzących zmian, jest też utrata przez niektóre małe miasta praw
miejskich i równocześnie nabycie takich praw przez osiedla wiejskie o znacz¬
nym przyroście liczby ludności.
Za najpoważniejszy i groźny dla przyszłości obwodów należy jednak uznać
postępujący proces starzenia się ludności, który ma tutaj specyficzny charakter.
Dokonuje się on przede wszystkim „od dołu", tzn. poprzez spadek liczby dzieci,
a w mniejszym stopniu „od góry"
niejąca stosunkowo korzystna sytuacja pod względem obciążenia ludności pro¬
dukcyjnej
wany dalszy wzrost udziału w strukturze ludności osób w wieku poprodukcyj¬
nym, co w konsekwencji może stać się przyczyną wielu poważnych problemów
społecznych w państwie.
Wielorakie powiązania badanych w tej publikacji zjawisk ludnościowych ze
skomplikowanymi procesami politycznymi i gospodarczymi na Ukrainie i w jej
otoczeniu
cowanie trafnych prognoz demograficznych zarówno dla całego kraju, jak i jego
zachodnich obwodów. W związku z tym zaprezentowane scenariusze dalszych
zmian ludnościowych wymagają bardzo ostrożnego podejścia, niemniej jednak
-
liczby ludności na badanym obszarze, z tym że będzie on tam wolniejszy niż we
wschodniej części kraju.
Ze względu na fakt, iż za zasadniczą przyczynę zaistniałego na Ukrainie re¬
gresu zaludnienia uważa się kryzys gospodarczy, warunkiem jego zahamowania
byłaby poprawa sytuacji ekonomicznej kraju. Szansy na taką poprawę doszuki¬
wali się mieszkańcy Ukrainy w ostatnich wyborach prezydenckich
1 dojściu do władzy polityków o proeuropejskim nastawieniu. Oni bowiem, w opi¬
nii ludzi, stwarzają perspektywę na stabilizację polityczną oraz stopniowy, ale
systematyczny wzrost gospodarczy Ukrainy. Stąd też tak ogromne zaangażowa¬
nie społeczeństwa w walkę o wynik wyborów. Obecnie, pomimo zwycięstwa
„pomarańczowej rewolucji", nadal jest trudno określić jednoznaczny kierunek
dalszych przemian ustrojowych państwa, stan jego gospodarki na najbliższy
okres, a tym samym prognozować kierunek zmian demograficznych.
Książka prezentuje niezwykle ważny nurt badawczy, jaki
stanowią problemy demograficzne krajów byłego bloku komu¬
nistycznego. W pracy podjęto bardzo aktualny i przy tym trudny
temat dotyczący współczesnej sytuacji i procesów ludnościowych,
mających miejsce w jednym z młodych państw postradzieckich
—
Ukrainie, przed którą stoi poważne zadanie przeprowadze¬
nia skutecznych reform społeczno-gospodarczych. W związku
z tym kwestie „kapitału ludzkiego" mają obecnie dla tego pań¬
stwa pierwszorzędne znaczenie.
Zasadniczym walorem rozprawy jest dokładne rozpozna¬
nie głównych tendencji zmian demograficznych, dokonują¬
cych się współcześnie w trzech zachodnich
—
sąsiadujących
z Polską
—
obwodach Ukrainy. Jest to region zasługujący na
szczególną uwagę ze względu na położenie w strefie wzajem¬
nych kontaktów pomiędzy trzema krajami: Polską, Ukrainą
i Białorusią. Za dodatkowy atut rozprawy należy zaś uznać zba¬
danie w możliwie pełnym zakresie zarówno przyczyn, jak
i skutków opisanych zmian ludnościowych, które zostały
przedstawione w szerszym kontekście ogólnokrajowych
przemian społecznych i ekonomicznych. |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Flaga, Małgorzata |
| author_GND | (DE-588)1191721825 |
| author_facet | Flaga, Małgorzata |
| author_role | aut |
| author_sort | Flaga, Małgorzata |
| author_variant | m f mf |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV022376174 |
| callnumber-first | H - Social Science |
| callnumber-label | HB3608 |
| callnumber-raw | HB3608.28.A3 |
| callnumber-search | HB3608.28.A3 |
| callnumber-sort | HB 43608.28 A3 |
| callnumber-subject | HB - Economic Theory and Demography |
| classification_rvk | MG 82010 |
| ctrlnum | (OCoLC)71830027 (DE-599)BVBBV022376174 |
| discipline | Politologie |
| discipline_str_mv | Politologie |
| era | Geschichte 1990-2005 gnd |
| era_facet | Geschichte 1990-2005 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02226nam a2200469 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV022376174</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20190729 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">070403s2006 bd|| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">8322725442</subfield><subfield code="9">83-227-2544-2</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)71830027</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV022376174</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rakwb</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-739</subfield><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="050" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">HB3608.28.A3</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">MG 82010</subfield><subfield code="0">(DE-625)122865:12035</subfield><subfield code="2">rvk</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">7,41</subfield><subfield code="2">ssgn</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Flaga, Małgorzata</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1191721825</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Procesy demograficzne oraz ich uwarunkowania w zachodnich obwodach Ukrainy w okresie przemian ustrojowych</subfield><subfield code="c">Małgorzata Flaga</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Lublin</subfield><subfield code="b">Wydawn. UMCS</subfield><subfield code="c">2006</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">155 S.</subfield><subfield code="b">graph. Darst., Kt.</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1990-2005</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Bevölkerungsentwicklung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4006292-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Ukraina Zachodnia - ludność - 1990- - statystyki</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">Ukraine</subfield><subfield code="x">Population</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Ukraine</subfield><subfield code="0">(DE-588)4061496-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Ukraine</subfield><subfield code="0">(DE-588)4061496-7</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Bevölkerungsentwicklung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4006292-2</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Geschichte 1990-2005</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSBMuenchen</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015585248&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015585248&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung UB Passau</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015585248&sequence=000006&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Klappentext</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-015585248</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">300</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">090511</subfield><subfield code="g">477</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09049</subfield><subfield code="g">477</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Ukraina Zachodnia - ludność - 1990- - statystyki jhpk Ukraine Population Ukraine (DE-588)4061496-7 gnd |
| geographic_facet | Ukraina Zachodnia - ludność - 1990- - statystyki Ukraine Population Ukraine |
| id | DE-604.BV022376174 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-02T17:09:21Z |
| indexdate | 2024-07-09T20:56:17Z |
| institution | BVB |
| isbn | 8322725442 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-015585248 |
| oclc_num | 71830027 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-739 DE-12 |
| owner_facet | DE-739 DE-12 |
| physical | 155 S. graph. Darst., Kt. |
| publishDate | 2006 |
| publishDateSearch | 2006 |
| publishDateSort | 2006 |
| publisher | Wydawn. UMCS |
| record_format | marc |
| spelling | Flaga, Małgorzata Verfasser (DE-588)1191721825 aut Procesy demograficzne oraz ich uwarunkowania w zachodnich obwodach Ukrainy w okresie przemian ustrojowych Małgorzata Flaga Lublin Wydawn. UMCS 2006 155 S. graph. Darst., Kt. txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Geschichte 1990-2005 gnd rswk-swf Bevölkerungsentwicklung (DE-588)4006292-2 gnd rswk-swf Ukraina Zachodnia - ludność - 1990- - statystyki jhpk Ukraine Population Ukraine (DE-588)4061496-7 gnd rswk-swf Ukraine (DE-588)4061496-7 g Bevölkerungsentwicklung (DE-588)4006292-2 s Geschichte 1990-2005 z DE-604 Digitalisierung BSBMuenchen application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015585248&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB Muenchen application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015585248&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung UB Passau application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015585248&sequence=000006&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Klappentext |
| spellingShingle | Flaga, Małgorzata Procesy demograficzne oraz ich uwarunkowania w zachodnich obwodach Ukrainy w okresie przemian ustrojowych Bevölkerungsentwicklung (DE-588)4006292-2 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4006292-2 (DE-588)4061496-7 |
| title | Procesy demograficzne oraz ich uwarunkowania w zachodnich obwodach Ukrainy w okresie przemian ustrojowych |
| title_auth | Procesy demograficzne oraz ich uwarunkowania w zachodnich obwodach Ukrainy w okresie przemian ustrojowych |
| title_exact_search | Procesy demograficzne oraz ich uwarunkowania w zachodnich obwodach Ukrainy w okresie przemian ustrojowych |
| title_exact_search_txtP | Procesy demograficzne oraz ich uwarunkowania w zachodnich obwodach Ukrainy w okresie przemian ustrojowych |
| title_full | Procesy demograficzne oraz ich uwarunkowania w zachodnich obwodach Ukrainy w okresie przemian ustrojowych Małgorzata Flaga |
| title_fullStr | Procesy demograficzne oraz ich uwarunkowania w zachodnich obwodach Ukrainy w okresie przemian ustrojowych Małgorzata Flaga |
| title_full_unstemmed | Procesy demograficzne oraz ich uwarunkowania w zachodnich obwodach Ukrainy w okresie przemian ustrojowych Małgorzata Flaga |
| title_short | Procesy demograficzne oraz ich uwarunkowania w zachodnich obwodach Ukrainy w okresie przemian ustrojowych |
| title_sort | procesy demograficzne oraz ich uwarunkowania w zachodnich obwodach ukrainy w okresie przemian ustrojowych |
| topic | Bevölkerungsentwicklung (DE-588)4006292-2 gnd |
| topic_facet | Bevölkerungsentwicklung Ukraina Zachodnia - ludność - 1990- - statystyki Ukraine Population Ukraine |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015585248&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015585248&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015585248&sequence=000006&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT flagamałgorzata procesydemograficzneorazichuwarunkowaniawzachodnichobwodachukrainywokresieprzemianustrojowych |