Memorialy ta mohyly učasnykiv ukraïnsʹkych vyzvolʹnych zmahanʹ 1917 - 1921 rr.: = Nekropolie i groby uczestników ukraińskich walk niepodległościowych w latach 1917-1921
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Book |
| Language: | Polish |
| Published: |
Peremyšlʹ
Południowo-Wschodni Inst. Naukowy
2003
|
| Edition: | Wyd. 1. |
| Subjects: | |
| Online Access: | Abstract Inhaltsverzeichnis |
| Item Description: | Text poln. - Zsfassung in dt. Sprache u.d.T.: Friedhöfe und Gräber der ukrainischen Freiheitskämpfer um ihr Vaterland in den Jahren 1917 - 1921, die sich auf Polens Territorium befinden |
| Physical Description: | 328 S. Ill. |
| ISBN: | 839135119X |
Staff View
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV021798882 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20100127 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 061107s2003 a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 839135119X |9 83-913511-9-X | ||
| 035 | |a (OCoLC)237061694 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV021798882 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rakwb | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a 7,41 |2 ssgn | ||
| 100 | 1 | |a Koljančuk, Oleksandr |e Verfasser |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Memorialy ta mohyly učasnykiv ukraïnsʹkych vyzvolʹnych zmahanʹ 1917 - 1921 rr. |b = Nekropolie i groby uczestników ukraińskich walk niepodległościowych w latach 1917-1921 |c Oleksandr Koljančuk |
| 246 | 1 | 1 | |a Nekropolie i groby uczestników ukraińskich walk niepodległościowych w latach 1917-1921 |
| 250 | |a Wyd. 1. | ||
| 264 | 1 | |a Peremyšlʹ |b Południowo-Wschodni Inst. Naukowy |c 2003 | |
| 300 | |a 328 S. |b Ill. | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 500 | |a Text poln. - Zsfassung in dt. Sprache u.d.T.: Friedhöfe und Gräber der ukrainischen Freiheitskämpfer um ihr Vaterland in den Jahren 1917 - 1921, die sich auf Polens Territorium befinden | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1917-1921 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Soldatenfriedhof |0 (DE-588)4375581-1 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Ukrainischer Soldat |0 (DE-588)4347848-7 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Ukrainischer Soldat |0 (DE-588)4347848-7 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Soldatenfriedhof |0 (DE-588)4375581-1 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Geschichte 1917-1921 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015011427&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSBMuenchen |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015011427&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSBWK1 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-015011427 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 355.009 |e 22/bsb |f 09041 |g 477 |
| 942 | 1 | 1 | |c 355.009 |e 22/bsb |f 09041 |g 438 |
Record in the Search Index
| _version_ | 1804135713406451712 |
|---|---|
| adam_text | SPIS TREŚCI
Wstęp
....................................................................................................5
Rozdziali
Ukraiński zryw niepodległościowy i jego klęska
................................11
Rozdziału
Miejsca internowania oraz cmentarze i groby żołnierskie
na terytorium Polski
............................................................................33
Rozdział III
Biogramy generałów, wybranych oficerów i działaczy URL oraz
ZURL zmarłych i pochowanych na terytorium Polski
......................119
Zakończenie
......................................................................................289
Indeks osobowy
................................................................................297
Indeks miejscowości
.........................................................................315
323
Alexander Kolantschuk, Friedhöfe und Gräber der ukrainischen
Freiheitskämpfer in den Jahren 1918-1921, die sich auf Polens Ter-
ritotium befinden.
INHALTSVERZEICHNIS
Vorwort.................................................................................................5
Kapitel 1
Freiheitliche Erhebung der Ukrainer und Niederlage.........................11
Kapitel 2
Internierungsorte, Friedhöfe und Gräber der Freiheitskämpfer
auf Polens Territorium........................................................................33
Kapitel 3
Lebensbeschreibungen der Generäle, ausgewählten Offiziere,
Politiker, Aktivisten der UVR, die auf Polens Territorium gefallen
oder gestorben und begraben sind.....................................................119
Schlussbemerkungen........................................................................289
Personenverzeichnis..........................................................................297
Ortschaftsverzeichnis........................................................................315
324
Олександр Колянчук, Меморіали та могили учасників українськ¬
их визвольних змагань
1917-1921
pp.
ЗМІСТ
Вступ
..........................................................................................5
Розділ І
Українські визвольні подвиги та їх поразка
.........................11
Розділ
II
Місця інтернування та меморіали і військові могили
на території Польщі
................................................................33
Розділ
III
Біограми генералів, офіцерів та діячів УНР і ЗУНР,
які померли та поховані на території Польщі
....................119
Закінчення
..............................................................................289
Іменний покажчик
................................................................297
Покажчик місцевостей
.........................................................315
325
ZAKOŃCZENIE
W latach
1917-1920
Ukraińcy podjęli wiele wysiłku, przelali wiele
krwi w walce o niepodległość swej ojczyzny. Pokazali także, że obok
tendencji maksymalistycznych, reprezentowanych przez część polity¬
ków galicyjskich, są w stanie zdobyć się na kompromis. Takim była
niewątpliwie zawarta w nocy z
21
na
22
kwietnia
1920
r. polsko-ukra-
ińska umowa polityczna oraz podpisana kilka dni później konwencja
wojskowa. Jej realizacja mogła nie tylko przynieść niepodległość pań¬
stwu ukraińskiemu, ale także stworzyć nowy układ sił w Europie środ¬
kowo-wschodniej, zdolny przeciwstawić się powstałym w latach
dwudziestolecia międzywojennego totalitaryzmom. Tak się jednak nie
stało nie tylko wskutek błędów militarnych w czasie kampanii kijow¬
skiej, ale także z powodu zbyt małej aktywności i świadomości politycz¬
nej obu społeczeństw
-
polskiego i ukraińskiego. Polacy mając wsparcie
międzynarodowe i długi okres niepodległego bytu zdołali utrzymać swą
niezależność przez okres lat dwudziestu. Ukraińcy osamotnieni w swych
poczynaniach i znacznie mniej skonsolidowani, utracili swą państwo¬
wość już w końcu
1920
гоїш.
Nie stracili jednakże nadziei na utworze¬
nie w przyszłości niepodległego państwa ukraińskiego. Dlatego zarówno
w obozach internowania, jak i w działalności emigracyjnej prowadzili
szeroką działalność patriotyczną, wojskową i oświatową. Przede wszyst¬
kim byli żołnierze pragnęli doskonalić swe umiejętności wojskowe za¬
równo drogą samokształcenia, jak i poprzez kontynuowanie nauki w
szkołach podoficerskich i oficerskich działających w obozach. Niektó¬
rzy dostali się do polskich szkół wojskowych i Wyższej Szkoły Wojen¬
nej. Ponad
50
byłych oficerów armii Ukraińskiej Republiki Ludowej
zostało przyjętych na służbę kontraktową w Wojsku Polskim. Godnym
podkreślenia jest także fakt, że około jednego tysiąca ukraińskich emi¬
grantów, którzy znaleźli się na terytorium Polski, uczetniczyło w latach
międzywojennych studia wyższe.
Wspólna walka przeciwko zagrażającym niepodległemu bytowi Pol¬
ski i Ukrainy wojskom sowieckim dała początek tradycji polsko-ukraiń-
289
skiego
braterstwa broni. Niestety, dziś tak rzadko w Polsce i na Ukrainie
podkreślanemu. A przecież nie kto inny, lecz właśnie Marszałek Józef
Piłsudski w specjalnie rozkazie do żołnierzy ukraińskich, wydanym
18
października
1920
г.,
napisał: Armia nasza pamięta icrwawe walki, w
których uczestniczyły wytrwale, zarówno w dni zwycięstwa, jak i w go¬
dzinach próby, wojska ukraińskie. Wspólnie przelana krew i braterskie
mogiły położyły kamień węgielny wzajemnego porozumienia i pomyśl¬
ności obu narodów. Obecnie pod dwóch latach ciężkich walk z barba¬
rzyńskim najeźdźcą, żegnam wspaniałe wojska Ukraińskiej Republiki
Ludowej i stwierdzam, że w najcięższych chwilach, wśród nierównych
walk niosły one wysoko swój sztandar, na którym wypisane hasło „Za
naszą i waszą wolność
-jest wyznaniem wiary każdego uczciwego żo¬
łnierza1
.
Były to słowa ważkie i sprawiedliwe, oblicza się bowiem, że kilka
tysięcy żołnierzy URL oddało w
1920
r. życie walcząc wspólnie z Pola¬
kami przeciwko armii Rosji bolszewickiej. Wśród poległych było aż czte¬
rech generałów URL: Jewhen Myszkowski
(1882-1920),
Fedir
Kołodij
(1872-1920),
Ołeksander Fedeniak-Biłyński
(1870-1920)
oraz Tryfan
Janiw (1898-1920)2. W trakcie walk frontowych zginęły setki oficerów
ukraińskich, między innymi pułkownicy: Iwan Rehulski,
Semen
Parcho-
niuk, Iwan Prokopowicz, Pawło Zilnycki, Swyryd Biłecki, Ołeksa Ca-
renko, a także tysiące prostych żołnierzy: tylko z
1.
Łubeńskiego Pułku
im. Zalizniaka (wchodzącego w skład Samodzielnej Dywizji Kawalerii)
w
1920
roku zginęło
250
żołnierzy (w tym
80
oficerów i podoficerów),
a ponad
500
zostało rannych3. Warto wspomnieć, że poległy gen. Je¬
when Myszkowski był od
10
gradnial918 do
13
lutego
1919
r. szefem
sztabu Ukraińskiej Halickiej Armii walczącej o przynależność Galicji
Wschodniej do państwa ukraińskiego, jednakże wierny zobowiązaniom
sojuszniczym, zginął, kiedy to sprawa spornego terenu do państwa pol¬
skiego została już przesądzona. W wyprawie kijowskiej brała udział tak¬
że jego żona, wcześniej sanitariuszka armii
UHA. a
po zakończeniu
działań wojennych na Ukrainie internowana w obozach w Aleksandro¬
wie Kujawskim i Szczypiornie.
Zdecydowana większość byłych żołnierzy wojsk Ukraińskiej Republi¬
ki Ludowej
,
a także polityków, naukowców i członków ich rodzin pozo-
1
J. Piłsudski, Pisma zbiorowe, t.
V,
Warszawa
1937,
s.
177.
2
Nota
bene, po
stronie polskiej poległ wówczas jedynie gen. Filip Dubiski
(1860-1919),
odznaczony pośmiertnie Orderem
Virtuti
Militari
5
kl.
3
„За державність
1938,
nr
9,
s.
223-224.
290
stała w Polsce jako emigranci polityczni. Polska stała się więc ich przy¬
braną ojczyzną. Byli jednak tułaczami zmuszonymi zaczynać życie od
nowa. Najłatwiej było tym, którzy zostali przyjęci jako oficerowie kon¬
traktowi do Wojska Polskiego lub otrzymali polskie renty państwowe.
Niektórzy, a zwłaszcza naukowcy i wybitni specjaliści znaleźli pracę na
polskich uniwersytetach i w instytucjach państwowych. Jednakże rzesza
emigrantów żyła na ogół w ciężkich warunkach, z trudem łączyła „ko¬
niec z końcem . Rodziło to wiele rozgoryczenia, a nawet sądów, że Pol¬
ska ich zdradziła. Dlatego też decydowali się na opuszczenie Polski udając
się na emigrację do różnych krajów Europy Zachodniej, zwłaszcza do
Francji i Czechosłowacji. Zdarzało się, zwłaszcza wśród byłych żołnie¬
rzy Ukraińskiej Halickiej Armii, której oddziały przejściowo także były
sojusznikami Polski, że jako obywatele Drugiej Rzeczypospolitej włą¬
czali się w działalność konspiracyjnąprzeciwko państwu polskiemu, uwa¬
żając go za okupanta zachodnich ziem ukraińskich.
W niniejszej książce zamieściliśmy biogramy osób reprezentujących
różne postawy wobec państwa polskiego, mających różne poglądy poli¬
tyczne. Są tam więc zarówno biogramy Ukraińców współtworzących
polskie życie społeczne, naukowe i kulturalne, jak np. byłego ministra i
przewodniczącego Rady Republiki URL Iwana Feszczenki-Czopiwskie-
go, w okresie międzywojennym profesora Akademii Górniczo-Hutni-
czej w Krakowie, współtwórcy polskiego hutnictwa i metalurgii; byłego
pułkownika wojsk URL Aleksandra Laszenki
-
wybitnego malarza i or¬
ganizatora polskiego życia artystycznego we Włocławku; byłego człon¬
ka Ukraińskiej Misji Wojskowo-Sanitarnej w Niemczech Bohdana
Lepkiego, późniejszego profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego i sena¬
tora RP; chór.
Annii URL
Mikołaja Dubowickiego
-
również profesora
wspomnianej Akademii Gómiczo-Hutniczej, ale także sylwetki później¬
szych działaczy Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów
-
Juliana Hoło-
wińskiego i Romana Suszki.
Zróżnicowane postawy ukraińskich działaczy niepodległościowych
wynikały przede wszystkim z faktu, że emigranci polityczni z Ukrainy
Naddnieprzańskiej uważali Polskę za przybraną ojczyznę. Dobitnie wy¬
raził to między innymi gen. Pawło Szandruk mówiąc: Za Polską się
biłem, bo uważałem, że przez to biją się za Ulcrainę... A gdy potrzeba
zajdzie, bić się jeszcze raz za Polskę
-
będę! Z tych samych powodów.
Polska była moją drugą ojczyzną4. Inni, jako przedstawiciele autochto-
4
Cyt za
T. M
i
e c i k,
Kręta
droga do
Ukrainy, „Polityka
19
V
2991,
nr
20,
s.
19.
291
nicznych mieszkańców Galicji i Wołynia, traktowali
j
ąj
ако
władzę oku¬
pacyjną, z którą w imię niepodległości należy walczyć.
Jednakże gdy przyszła godzina próby, we wrześniu
193 9
г.,
wielu byłych
żołnierzy wojsk URL, obok zmobilizowanych żołnierzy narodowości ukra¬
ińskiej, będących obywatelami Polski z terenu Galicji Wschodniej, Woły¬
nia, Chełmszczyzny oraz Podlasia, z poświęceniem walczyło obronie Polski
z niemieckim najeźdźcą5. Badacze polscy szacują, że w polskiej wojnie
obronnej
1939
roku w szeregach Wojska Polskiego walczyło
150-200
tys.
Ukraińców, około
7.800
z nich zginęło (np. w walkach na Podlasiu poległ
bohaterską śmiercią były ppłk AURL, mjr WP Jan (Iwan) Zwaryczuk)6.
Prawie
17
tysięcy Ukraińców żołnierzy Wojska Polskiego odniosło rany,
około
100
tys.
dostało się do niewoli niemieckiej, aprawie
30
tys. do
nie¬
woli sowieckiej7. Wśród ostatnich był m.in. naczelny kapelan WP dla pra¬
wosławnych ks. płk Szymon (Symon) Fedorońko. Został zamordowany w
Katyniu. Dwaj jego synowie Wiaczesław i Orest
-
podchorążowie Armii
Krajowej zginęli w Powstaniu Warszawskim, trzeci zaś Ołeksander jako
pilot polskiego dywizjonu poległ w obronie Wielkiej Brytanii. Z rąk so¬
wieckich zginął w Charkowie naczelny kapelan WP dla grekokatolików,
były poseł na Sejm
II
RP
-
ks. Mykoła Ilkow (Ilkiw).
Wielu żołnierzy Ukraińców, walczących w szeregach Wojska Polskie¬
go w czasie
II
wojny światowej, zostało odznaczonych za męstwo na
polu walki. Ordery
Virtuti
Militari
otrzymali m.in.: gen. Pawło Szan-
druk, kpr. Konstanty Kasianczuk, pośmiertnie zaś szeregowcy Konstan¬
ty Beniuk i Bazyli Nazaruk. Natomiast Krzyże Walecznych otrzymali
-
Wasyl Małaniuk i Wasyl Motluk8. Za męstwo w obronie Warszawy od¬
znaczeni zostali
-
ppłk Mychajło Pikulski oraz płk Pawło Bazylewski9.
Ten ostatni, aresztowany w
1939
r. przez NKWD, został zesłany na Sy¬
berię. Zdołał jednak dostać się do armii gen. Władysława Andersa i wal-
Zob. np. S. Stępień, Jeszcze o wrześniu
1939
roku, „Życie Przemyskie
11
X
1989,
nr
41,
s.
6.
6
R. Torzecki, Ukraińcy we wrześniu
1939
г.,
„Zustriczi
1990,
nr
1,
s.
112;
Tenże, Pola¬
cy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie
II
wojny światowej na terenie
II
Rzeczypospoli¬
tej, Warszawa
1993,
s.
24;
G. Motyka, Tak
bylo
w Bieszczadach, Warszawa
1999,
s.
39;
T. Kryska-Karski, Straty korpusu oficerskiego
1939-1945,
Londyn
1996,
s.
510.
7
R. Torzecki, Ukraińcy we wrześniu
1939
г.,
op. cit. s.
112.
8
W. Rezmer, Stanowisko i udział Ukraińców w niemiecko-polskiej kampanii
1939
r, [w:]
Polska i Ukraina. Trudne pytania, Warszawa
1999,
t.
4,
s.
24;
R. Torzecki, Polacy i
Ukraińcy..., s.
24.
9
R. Wysocki, Działalność Ukraińskiego Komitetu Centralnego w Białymstoku w okresie
międzywojennym, „Białostocczyzna
1996,
nr
2,
s.
49.
292
czył w
II
Korpusie Wojska Polskiego (po zakończeniu wojny awansowa¬
ny do stopnia generała)10. Był przewodniczącym Związku Kombatantów
Ukraińskich w Wielkiej Brytanii. We wrześniu
1939
r. walczyli także
synowie byłych ukraińskich wojskowych, absolwenci polskich szkół ofi¬
cerskich
-
lotnicy kpt. Jerzy (Jurij) Salski (syn gen. W. Salskiego), kpt.
Michał (Mychajło) Oparenko oraz mjr Sergiusz (Serhij) Nahnybida.
Zorganizowany po wojnie organizatorzy działającego w Wielkiej Bryta¬
nii Związek Ukraińskich Żołnierzy w Polskich Siłach Zbrojnych zrze¬
szał
395
członków
Po klęsce wrześniowej wielu byłych żołnierzy petlurowskich lub ich
synów włączyło się w polską konspirację antyhitlerowską. Setki Ukraiń¬
ców walczyło w Wojsku Polskim na Zachodzie oraz w Ludowym Woj¬
sku Polskim. Ginęli na frontach oraz w szeregach polskich oddziałów
partyzanckich w kraju. W Powstaniu Warszawskim prócz wspomnia¬
nych wcześniej braci
Oresta i
Wiaczesława Fedorońków, poległ także
były sotnik URL, a następnie kpt.
Annii
Krajowej Jan (Iwan) Mytrus-
Wyhowski12.
O bohaterstwie żołnierzy polskich narodowości ukraińskiej w latach
II
wojny światowej niech świadczy fakt, że wielu z nich spoczywa
naj akže
symbolicznych dla tamtych czasów nekropoliach pod Monte
Cassino,
Loretto oraz w Katyniu i Charkowie. Polska i Ukraina winny o nich
zawsze pamiętać.
Pieczęć rządowa URL
10
„Українська Думка (додаток)
1996,
nr
17,
s.
1-2.
11
„За державність
1938,
nr
9.
12
CAW,
SAU,
sygn.
380.2/190; 380/2/242 -
Ankiety oficerów URL i korespondencja o służbie
oficerów ukraińskich w WP; A. Kolańczuk, Ukraińskie nekropolie..., s.
155-156.
293
СВІДОЦТВО.
Ш
успішно сиікчлі річні АиадемкчкІ Курси при Генеральному Штабі
D H
Г ы
У.
H. P.,
при
чо
ну
·
дмсціплікахі яких викладалося ма Акапекичких курсах, шияакв наступні успіхи
:
ât^y,
л.,«*»
СТРАТЕГІЯ
__________________
ТЕХНИКА
ШТАБОВОЇ СЛУЖБИ
.ТАКТИКА
KlHKtTA
АРМАТА
ІНЖЕНЕРНЕ ДІЛО
АДМІНІСТРАЦІЯ^
,
ВОЄННА ІСТОРІЯ
ІСТОРІЯ ВОЄННОЇ ШТУКИ
ЗАКОНОЗНАВСТВО
СТАТИСТИКА
ГЕОГРАФІЯ
УКРАЇНСЬКА.
НОЭ
А
ФРАНЦУЗСЬКА М.
.
НІМЕЦЬКА М.
Ослктвчяив перевчили би
_
J/åL·
^итш^алкаЈГЏ/УЈ
На піктаіі п.
37
Положення про
куря/
—
«сім успішно ии нчиашнк АхиптчлІ Курей прм
Гамеральнои/ Штабі иахаються- праві:
1)
По досгосмко Начапькніа Геисрмьного Штабу бути призначеними н* поеми Го-
■аерального Штаву
■
оліратхмиї Штабах армії У. Н. Р.
2)
■ступити (п Ісаитів
■
п*п$іму кліеу
yk|«tnţH£«ţ
АкадвкіІ
Гск«ѓаЛИ(*г· Шта(у.
3)
Нкнги
BcraitanoHj whhin Ulnftiy
ун |*»ѓну
а «сель*інтвк.
Це
cłUouiKi u
ішкжнини підписний
t oU6hikún
всрживкої печатки внжмться ик піятіер-
меннн
пнщмышчекого
1
на лідїтаїї
π,
37
Попоженил пре АкакеииннІ Курси при
1
ШгАб!.
. 1924
року. Кдвіщ,
T*íjp
ч.
1ÎJ,
294
Alexander Kolantschuk,
Friedhöfe und Gräber der ukrainischen
Freiheitskämpfer um ihr Vaterland in den Jahren 1917-1921, die
sich auf Polens Territorium befinden.
Nach dem Sturz der Zarenmacht im März 1917 wurde auf ethnisch
ukrainischem Boden des damaligen russischen Imperiums Ukrainische
Volksrepublik (UVR) ausgerufen. Sie geriet bald in Streit mit der Provi¬
sorischen Regiegung Russlands, und nach dem bolschevistischen Umsturz
in Streit mit der bolschevistischen Macht, sowie mit den „weissen ras¬
sischen Generälen, die Militärkräfte sammelten um das
grosse
Russi¬
sche Imperium wiederaufzubauen. Im Oktober 1918 wurde in der
österreichischen (seit 1772) Provinz Galizien Westukrainische Volksre¬
publik proklamiert, und kurz nachher, anfangs November sind ukrainisch
- polnische Kämpfe um Lemberg (Hauptstadt Galiziens) und um Ostga-
lizien ausgebrochen, die in ukrainisch-polnischen Krieg auch um We-
stwolynien sich entwickelten, der bis Mitte Juli 1919 dauerte. Die in der
Weltkrieg siegreiche Mächte unterstutzten die am 11 November 1918
proklamierte Republik Polen, wie auch die „weisse rassische Generäle,
wenn beide ukrainische Staate nur eigene Kräfte aufbieten konnten.
Ukrainische, wie ebenso polnische Trappen, wurden aus den Freiwilli¬
gen und Wehrpflichtigen organisiert, und meiste Offiziere, Ukrainer und
Polen, stammten aus dem ehemaligen russischen oder österreichischen
Heer. Im Januar 1919 haben sich beide ukrainische Republiken in eine
Ukrainische Volksrepublik vereinigt, ihre Truppen kämpften doch bis
Sommer 1919 abgesondert, im Westen mit den polnischen, im Osten mit
den bolschevistischen und „weissen russischen Streitkräften.
Nach misslungenen Kämpfen der ukrainischen Truppen und angesichts
der bolschevistischen Aggression auf die ganze Ukraine, schloss im April
1920 der Oberbefehlshaber des ukrainischen Heeres Symon Petlura poli¬
tisch-militärische Bündnis mit Polen zum Kampf gegen die bolschevis-
tische Sovjetrussland. Ausgeschöpfte ukrainische Streitkräfte waren
gering, kämpften aber tüchtig während der Offensive nach ukrainische
295
Hauptstadt Kyjiv
(Kiev),
dann während des Rückzugs beider Armeen
bis
Lwow
(Lemberg), Samostje
und Warschau, und wieder während der
Gegenoffensive. Mitte Oktober 1920 schlössen beide erschöpfte Seiten
Waffenruhe und im März 1921 schloss Polen Friedensvertrag mit
Sovjetrussland. Ukrainische Streitkräfte aber unternahmen noch im No¬
vember 1920 eigenen Feldzug nach Osten um Aufstand der ukrainischen
Bevölkerung gegen bolschevistische Macht zu stiften, dann frühlings
1921, aber erfolglos. Dem Friedensvertrag mit Sovjetrussland gemäss,
geriet Ostgalizien und westlicher Teil der Prowinz Wolynien in Polens
Grenzen.
Ein
grosser
Teil der ukrainischen Soldaten und Offiziere, wie auch
manche Zivilpersonen aus UVR, sind dann in Polen geblieben, wo alle
zur Zeit interniert wurden. Hier organisierten sie eigene, allgemeine und
militärische Fortbildung, Bibliotheken, dramatische Zirkel u.a. Manche
von ihnen sind später in Polen geblieben, etwa 50 Offiziere darunter als
vertragsmässige Offiziere des polnischen Militärs. Manche heirateten sich
hier mit den ukrainischen oder polnischen Frauen. Manche emigrierten
wo anders.
Früher, seit Ende 1918, zahlreiche gefangene Soldaten und Offiziere aus
der westukrainischen Trappen, wie auch internierte Zivilpersonen, gerie¬
ten in polnische Lagern, wo sie meistens bis das Jahr 1920 verweilten.
Zahlreiche gefallene und gestorbene Ukrainer, Opfer der Kämpfe um
Freiheit und Unabhängigkeit ihres Vaterlandes, besonders des gemein¬
sam mit den Polen geführten Kampfes gegen den Überfall der bolsche-
vistischen Streitkräfte, sind in Polen begraben. Ihre letzte Ruhestätte
befinden sich auf abgesonderten ukrainischen Friedhöfen in einigen
Ortschaften Polens ( Warschau, Kaiisch) oder vereinzelte auf verschie¬
denen allgemeinen Friedhöfen. Es gibt auch Massen-gräber. Manche
Gräber der in den Kämpfen um Ostgalizien und Wolynien gefallenen
oder gestorbenen ukrainischen Soldaten befinden sich in Polen (wie nahe
Przemyśl),
meiste aber in Westukraine. In Polen gibt es besonders Gräber
und Friedhöfe dieser ukrainischen Soldaten, Offiziere, und anderer Per¬
sonen, die im Jahre 1920 zusammen mit den Polen gegen die bolschevi¬
stische Militärmacht gekämpft haben. In diesem Krieg sind einige tausend
ukrainischer Soldaten, einige hundert Offiziere, darunter 4 Generäle,
gefallen. Viele andere sind später in Polen, wo sie weiter gelebt haben,
gestorben. Friedhöfe und manche Gräber dieser Menschen werden in
diesem Buch auf den Fotos dargestellt, zahlreiche begrabene, bedeuten¬
de Personen werden auch kurz erwähnt.
296
|
| adam_txt |
SPIS TREŚCI
Wstęp
.5
Rozdziali
Ukraiński zryw niepodległościowy i jego klęska
.11
Rozdziału
Miejsca internowania oraz cmentarze i groby żołnierskie
na terytorium Polski
.33
Rozdział III
Biogramy generałów, wybranych oficerów i działaczy URL oraz
ZURL zmarłych i pochowanych na terytorium Polski
.119
Zakończenie
.289
Indeks osobowy
.297
Indeks miejscowości
.315
323
Alexander Kolantschuk, Friedhöfe und Gräber der ukrainischen
Freiheitskämpfer in den Jahren 1918-1921, die sich auf Polens Ter-
ritotium befinden.
INHALTSVERZEICHNIS
Vorwort.5
Kapitel 1
Freiheitliche Erhebung der Ukrainer und Niederlage.11
Kapitel 2
Internierungsorte, Friedhöfe und Gräber der Freiheitskämpfer
auf Polens Territorium.33
Kapitel 3
Lebensbeschreibungen der Generäle, ausgewählten Offiziere,
Politiker, Aktivisten der UVR, die auf Polens Territorium gefallen
oder gestorben und begraben sind.119
Schlussbemerkungen.289
Personenverzeichnis.297
Ortschaftsverzeichnis.315
324
Олександр Колянчук, Меморіали та могили учасників українськ¬
их визвольних змагань
1917-1921
pp.
ЗМІСТ
Вступ
.5
Розділ І
Українські визвольні подвиги та їх поразка
.11
Розділ
II
Місця інтернування та меморіали і військові могили
на території Польщі
.33
Розділ
III
Біограми генералів, офіцерів та діячів УНР і ЗУНР,
які померли та поховані на території Польщі
.119
Закінчення
.289
Іменний покажчик
.297
Покажчик місцевостей
.315
325
ZAKOŃCZENIE
W latach
1917-1920
Ukraińcy podjęli wiele wysiłku, przelali wiele
krwi w walce o niepodległość swej ojczyzny. Pokazali także, że obok
tendencji maksymalistycznych, reprezentowanych przez część polity¬
ków galicyjskich, są w stanie zdobyć się na kompromis. Takim była
niewątpliwie zawarta w nocy z
21
na
22
kwietnia
1920
r. polsko-ukra-
ińska umowa polityczna oraz podpisana kilka dni później konwencja
wojskowa. Jej realizacja mogła nie tylko przynieść niepodległość pań¬
stwu ukraińskiemu, ale także stworzyć nowy układ sił w Europie środ¬
kowo-wschodniej, zdolny przeciwstawić się powstałym w latach
dwudziestolecia międzywojennego totalitaryzmom. Tak się jednak nie
stało nie tylko wskutek błędów militarnych w czasie kampanii kijow¬
skiej, ale także z powodu zbyt małej aktywności i świadomości politycz¬
nej obu społeczeństw
-
polskiego i ukraińskiego. Polacy mając wsparcie
międzynarodowe i długi okres niepodległego bytu zdołali utrzymać swą
niezależność przez okres lat dwudziestu. Ukraińcy osamotnieni w swych
poczynaniach i znacznie mniej skonsolidowani, utracili swą państwo¬
wość już w końcu
1920
гоїш.
Nie stracili jednakże nadziei na utworze¬
nie w przyszłości niepodległego państwa ukraińskiego. Dlatego zarówno
w obozach internowania, jak i w działalności emigracyjnej prowadzili
szeroką działalność patriotyczną, wojskową i oświatową. Przede wszyst¬
kim byli żołnierze pragnęli doskonalić swe umiejętności wojskowe za¬
równo drogą samokształcenia, jak i poprzez kontynuowanie nauki w
szkołach podoficerskich i oficerskich działających w obozach. Niektó¬
rzy dostali się do polskich szkół wojskowych i Wyższej Szkoły Wojen¬
nej. Ponad
50
byłych oficerów armii Ukraińskiej Republiki Ludowej
zostało przyjętych na służbę kontraktową w Wojsku Polskim. Godnym
podkreślenia jest także fakt, że około jednego tysiąca ukraińskich emi¬
grantów, którzy znaleźli się na terytorium Polski, uczetniczyło w latach
międzywojennych studia wyższe.
Wspólna walka przeciwko zagrażającym niepodległemu bytowi Pol¬
ski i Ukrainy wojskom sowieckim dała początek tradycji polsko-ukraiń-
289
skiego
braterstwa broni. Niestety, dziś tak rzadko w Polsce i na Ukrainie
podkreślanemu. A przecież nie kto inny, lecz właśnie Marszałek Józef
Piłsudski w specjalnie rozkazie do żołnierzy ukraińskich, wydanym
18
października
1920
г.,
napisał: Armia nasza pamięta icrwawe walki, w
których uczestniczyły wytrwale, zarówno w dni zwycięstwa, jak i w go¬
dzinach próby, wojska ukraińskie. Wspólnie przelana krew i braterskie
mogiły położyły kamień węgielny wzajemnego porozumienia i pomyśl¬
ności obu narodów. Obecnie pod dwóch latach ciężkich walk z barba¬
rzyńskim najeźdźcą, żegnam wspaniałe wojska Ukraińskiej Republiki
Ludowej i stwierdzam, że w najcięższych chwilach, wśród nierównych
walk niosły one wysoko swój sztandar, na którym wypisane hasło „Za
naszą i waszą wolność
"
-jest wyznaniem wiary każdego uczciwego żo¬
łnierza1
.
Były to słowa ważkie i sprawiedliwe, oblicza się bowiem, że kilka
tysięcy żołnierzy URL oddało w
1920
r. życie walcząc wspólnie z Pola¬
kami przeciwko armii Rosji bolszewickiej. Wśród poległych było aż czte¬
rech generałów URL: Jewhen Myszkowski
(1882-1920),
Fedir
Kołodij
(1872-1920),
Ołeksander Fedeniak-Biłyński
(1870-1920)
oraz Tryfan
Janiw (1898-1920)2. W trakcie walk frontowych zginęły setki oficerów
ukraińskich, między innymi pułkownicy: Iwan Rehulski,
Semen
Parcho-
niuk, Iwan Prokopowicz, Pawło Zilnycki, Swyryd Biłecki, Ołeksa Ca-
renko, a także tysiące prostych żołnierzy: tylko z
1.
Łubeńskiego Pułku
im. Zalizniaka (wchodzącego w skład Samodzielnej Dywizji Kawalerii)
w
1920
roku zginęło
250
żołnierzy (w tym
80
oficerów i podoficerów),
a ponad
500
zostało rannych3. Warto wspomnieć, że poległy gen. Je¬
when Myszkowski był od
10
gradnial918 do
13
lutego
1919
r. szefem
sztabu Ukraińskiej Halickiej Armii walczącej o przynależność Galicji
Wschodniej do państwa ukraińskiego, jednakże wierny zobowiązaniom
sojuszniczym, zginął, kiedy to sprawa spornego terenu do państwa pol¬
skiego została już przesądzona. W wyprawie kijowskiej brała udział tak¬
że jego żona, wcześniej sanitariuszka armii
UHA. a
po zakończeniu
działań wojennych na Ukrainie internowana w obozach w Aleksandro¬
wie Kujawskim i Szczypiornie.
Zdecydowana większość byłych żołnierzy wojsk Ukraińskiej Republi¬
ki Ludowej
,
a także polityków, naukowców i członków ich rodzin pozo-
1
J. Piłsudski, Pisma zbiorowe, t.
V,
Warszawa
1937,
s.
177.
2
Nota
bene, po
stronie polskiej poległ wówczas jedynie gen. Filip Dubiski
(1860-1919),
odznaczony pośmiertnie Orderem
Virtuti
Militari
5
kl.
3
„За державність"
1938,
nr
9,
s.
223-224.
290
stała w Polsce jako emigranci polityczni. Polska stała się więc ich przy¬
braną ojczyzną. Byli jednak tułaczami zmuszonymi zaczynać życie od
nowa. Najłatwiej było tym, którzy zostali przyjęci jako oficerowie kon¬
traktowi do Wojska Polskiego lub otrzymali polskie renty państwowe.
Niektórzy, a zwłaszcza naukowcy i wybitni specjaliści znaleźli pracę na
polskich uniwersytetach i w instytucjach państwowych. Jednakże rzesza
emigrantów żyła na ogół w ciężkich warunkach, z trudem łączyła „ko¬
niec z końcem". Rodziło to wiele rozgoryczenia, a nawet sądów, że Pol¬
ska ich zdradziła. Dlatego też decydowali się na opuszczenie Polski udając
się na emigrację do różnych krajów Europy Zachodniej, zwłaszcza do
Francji i Czechosłowacji. Zdarzało się, zwłaszcza wśród byłych żołnie¬
rzy Ukraińskiej Halickiej Armii, której oddziały przejściowo także były
sojusznikami Polski, że jako obywatele Drugiej Rzeczypospolitej włą¬
czali się w działalność konspiracyjnąprzeciwko państwu polskiemu, uwa¬
żając go za okupanta zachodnich ziem ukraińskich.
W niniejszej książce zamieściliśmy biogramy osób reprezentujących
różne postawy wobec państwa polskiego, mających różne poglądy poli¬
tyczne. Są tam więc zarówno biogramy Ukraińców współtworzących
polskie życie społeczne, naukowe i kulturalne, jak np. byłego ministra i
przewodniczącego Rady Republiki URL Iwana Feszczenki-Czopiwskie-
go, w okresie międzywojennym profesora Akademii Górniczo-Hutni-
czej w Krakowie, współtwórcy polskiego hutnictwa i metalurgii; byłego
pułkownika wojsk URL Aleksandra Laszenki
-
wybitnego malarza i or¬
ganizatora polskiego życia artystycznego we Włocławku; byłego człon¬
ka Ukraińskiej Misji Wojskowo-Sanitarnej w Niemczech Bohdana
Lepkiego, późniejszego profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego i sena¬
tora RP; chór.
Annii URL
Mikołaja Dubowickiego
-
również profesora
wspomnianej Akademii Gómiczo-Hutniczej, ale także sylwetki później¬
szych działaczy Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów
-
Juliana Hoło-
wińskiego i Romana Suszki.
Zróżnicowane postawy ukraińskich działaczy niepodległościowych
wynikały przede wszystkim z faktu, że emigranci polityczni z Ukrainy
Naddnieprzańskiej uważali Polskę za przybraną ojczyznę. Dobitnie wy¬
raził to między innymi gen. Pawło Szandruk mówiąc: Za Polską się
biłem, bo uważałem, że przez to biją się za Ulcrainę. A gdy potrzeba
zajdzie, bić się jeszcze raz za Polskę
-
będę! Z tych samych powodów.
Polska była moją drugą ojczyzną4. Inni, jako przedstawiciele autochto-
4
Cyt za
T. M
i
e c i k,
Kręta
droga do
Ukrainy, „Polityka"
19
V
2991,
nr
20,
s.
19.
291
nicznych mieszkańców Galicji i Wołynia, traktowali
j
ąj
ако
władzę oku¬
pacyjną, z którą w imię niepodległości należy walczyć.
Jednakże gdy przyszła godzina próby, we wrześniu
193 9
г.,
wielu byłych
żołnierzy wojsk URL, obok zmobilizowanych żołnierzy narodowości ukra¬
ińskiej, będących obywatelami Polski z terenu Galicji Wschodniej, Woły¬
nia, Chełmszczyzny oraz Podlasia, z poświęceniem walczyło obronie Polski
z niemieckim najeźdźcą5. Badacze polscy szacują, że w polskiej wojnie
obronnej
1939
roku w szeregach Wojska Polskiego walczyło
150-200
tys.
Ukraińców, około
7.800
z nich zginęło (np. w walkach na Podlasiu poległ
bohaterską śmiercią były ppłk AURL, mjr WP Jan (Iwan) Zwaryczuk)6.
Prawie
17
tysięcy Ukraińców żołnierzy Wojska Polskiego odniosło rany,
około
100
tys.
dostało się do niewoli niemieckiej, aprawie
30
tys. do
nie¬
woli sowieckiej7. Wśród ostatnich był m.in. naczelny kapelan WP dla pra¬
wosławnych ks. płk Szymon (Symon) Fedorońko. Został zamordowany w
Katyniu. Dwaj jego synowie Wiaczesław i Orest
-
podchorążowie Armii
Krajowej zginęli w Powstaniu Warszawskim, trzeci zaś Ołeksander jako
pilot polskiego dywizjonu poległ w obronie Wielkiej Brytanii. Z rąk so¬
wieckich zginął w Charkowie naczelny kapelan WP dla grekokatolików,
były poseł na Sejm
II
RP
-
ks. Mykoła Ilkow (Ilkiw).
Wielu żołnierzy Ukraińców, walczących w szeregach Wojska Polskie¬
go w czasie
II
wojny światowej, zostało odznaczonych za męstwo na
polu walki. Ordery
Virtuti
Militari
otrzymali m.in.: gen. Pawło Szan-
druk, kpr. Konstanty Kasianczuk, pośmiertnie zaś szeregowcy Konstan¬
ty Beniuk i Bazyli Nazaruk. Natomiast Krzyże Walecznych otrzymali
-
Wasyl Małaniuk i Wasyl Motluk8. Za męstwo w obronie Warszawy od¬
znaczeni zostali
-
ppłk Mychajło Pikulski oraz płk Pawło Bazylewski9.
Ten ostatni, aresztowany w
1939
r. przez NKWD, został zesłany na Sy¬
berię. Zdołał jednak dostać się do armii gen. Władysława Andersa i wal-
'Zob. np. S. Stępień, Jeszcze o wrześniu
1939
roku, „Życie Przemyskie"
11
X
1989,
nr
41,
s.
6.
6
R. Torzecki, Ukraińcy we wrześniu
1939
г.,
„Zustriczi"
1990,
nr
1,
s.
112;
Tenże, Pola¬
cy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie
II
wojny światowej na terenie
II
Rzeczypospoli¬
tej, Warszawa
1993,
s.
24;
G. Motyka, Tak
bylo
w Bieszczadach, Warszawa
1999,
s.
39;
T. Kryska-Karski, Straty korpusu oficerskiego
1939-1945,
Londyn
1996,
s.
510.
7
R. Torzecki, Ukraińcy we wrześniu
1939
г.,
op. cit. s.
112.
8
W. Rezmer, Stanowisko i udział Ukraińców w niemiecko-polskiej kampanii
1939
r, [w:]
Polska i Ukraina. Trudne pytania, Warszawa
1999,
t.
4,
s.
24;
R. Torzecki, Polacy i
Ukraińcy., s.
24.
9
R. Wysocki, Działalność Ukraińskiego Komitetu Centralnego w Białymstoku w okresie
międzywojennym, „Białostocczyzna"
1996,
nr
2,
s.
49.
292
czył w
II
Korpusie Wojska Polskiego (po zakończeniu wojny awansowa¬
ny do stopnia generała)10. Był przewodniczącym Związku Kombatantów
Ukraińskich w Wielkiej Brytanii. We wrześniu
1939
r. walczyli także
synowie byłych ukraińskich wojskowych, absolwenci polskich szkół ofi¬
cerskich
-
lotnicy kpt. Jerzy (Jurij) Salski (syn gen. W. Salskiego), kpt.
Michał (Mychajło) Oparenko oraz mjr Sergiusz (Serhij) Nahnybida.
Zorganizowany po wojnie organizatorzy działającego w Wielkiej Bryta¬
nii Związek Ukraińskich Żołnierzy w Polskich Siłach Zbrojnych zrze¬
szał
395
członków"
Po klęsce wrześniowej wielu byłych żołnierzy petlurowskich lub ich
synów włączyło się w polską konspirację antyhitlerowską. Setki Ukraiń¬
ców walczyło w Wojsku Polskim na Zachodzie oraz w Ludowym Woj¬
sku Polskim. Ginęli na frontach oraz w szeregach polskich oddziałów
partyzanckich w kraju. W Powstaniu Warszawskim prócz wspomnia¬
nych wcześniej braci
Oresta i
Wiaczesława Fedorońków, poległ także
były sotnik URL, a następnie kpt.
Annii
Krajowej Jan (Iwan) Mytrus-
Wyhowski12.
O bohaterstwie żołnierzy polskich narodowości ukraińskiej w latach
II
wojny światowej niech świadczy fakt, że wielu z nich spoczywa
naj akže
symbolicznych dla tamtych czasów nekropoliach pod Monte
Cassino,
Loretto oraz w Katyniu i Charkowie. Polska i Ukraina winny o nich
zawsze pamiętać.
Pieczęć rządowa URL
10
„Українська Думка" (додаток)
1996,
nr
17,
s.
1-2.
11
„За державність"
1938,
nr
9.
12
CAW,
SAU,
sygn.
380.2/190; 380/2/242 -
Ankiety oficerów URL i korespondencja o służbie
oficerów ukraińskich w WP; A. Kolańczuk, Ukraińskie nekropolie., s.
155-156.
293
СВІДОЦТВО.
Ш
успішно сиікчлі річні АиадемкчкІ Курси при Генеральному Штабі
D H
Г'ы
У.
H. P.,
при
чо
ну
·
дмсціплікахі яких викладалося ма Акапекичких курсах, шияакв наступні успіхи
:
ât^y,
л.,«*»
СТРАТЕГІЯ
_
ТЕХНИКА
ШТАБОВОЇ СЛУЖБИ
.ТАКТИКА
KlHKtTA
АРМАТА
ІНЖЕНЕРНЕ ДІЛО
АДМІНІСТРАЦІЯ^
,
'ВОЄННА ІСТОРІЯ
ІСТОРІЯ ВОЄННОЇ ШТУКИ
ЗАКОНОЗНАВСТВО
СТАТИСТИКА
ГЕОГРАФІЯ
УКРАЇНСЬКА.
НОЭ
А
ФРАНЦУЗСЬКА М.
.
НІМЕЦЬКА М.
Ослктвчяив перевчили би
_
J/åL·
^итш^алкаЈГЏ/УЈ
На піктаіі п.
37
Положення про
куря/
—
«сім успішно ии'нчиашнк АхиптчлІ Курей прм
Гамеральнои/ Штабі иахаються- праві:
1)
По досгосмко Начапькніа Геисрмьного Штабу бути призначеними н* поеми Го-
■аерального Штаву
■
оліратхмиї Штабах армії У. Н. Р.
2)
■ступити (п'Ісаитів
■
п*п$іму кліеу
yk|«tnţH£«ţ
АкадвкіІ
Гск«ѓаЛИ(*г· Шта(у.
3)
Нкнги
BcraitanoHj whhin Ulnftiy
ун'|*»ѓну
а «сель*інтвк.
Це
cłUouiKi u
ішкжнини підписний
t oU6hikún
всрживкої печатки внжмться ик піятіер-
меннн
пнщмышчекого
1
на лідїтаїї
π,
37
Попоженил пре АкакеииннІ Курси при
1
ШгАб!.
. 1924
року. Кдвіщ,
T*íjp
ч.
1ÎJ,
294
Alexander Kolantschuk,
Friedhöfe und Gräber der ukrainischen
Freiheitskämpfer um ihr Vaterland in den Jahren 1917-1921, die
sich auf Polens Territorium befinden.
Nach dem Sturz der Zarenmacht im März 1917 wurde auf ethnisch
ukrainischem Boden des damaligen russischen Imperiums Ukrainische
Volksrepublik (UVR) ausgerufen. Sie geriet bald in Streit mit der Provi¬
sorischen Regiegung Russlands, und nach dem bolschevistischen Umsturz
in Streit mit der bolschevistischen Macht, sowie mit den „weissen" ras¬
sischen Generälen, die Militärkräfte sammelten um das
grosse
Russi¬
sche Imperium wiederaufzubauen. Im Oktober 1918 wurde in der
österreichischen (seit 1772) Provinz Galizien Westukrainische Volksre¬
publik proklamiert, und kurz nachher, anfangs November sind ukrainisch
- polnische Kämpfe um Lemberg (Hauptstadt Galiziens) und um Ostga-
lizien ausgebrochen, die in ukrainisch-polnischen Krieg auch um We-
stwolynien sich entwickelten, der bis Mitte Juli 1919 dauerte. Die in der
Weltkrieg siegreiche Mächte unterstutzten die am 11 November 1918
proklamierte Republik Polen, wie auch die „weisse" rassische Generäle,
wenn beide ukrainische Staate nur eigene Kräfte aufbieten konnten.
Ukrainische, wie ebenso polnische Trappen, wurden aus den Freiwilli¬
gen und Wehrpflichtigen organisiert, und meiste Offiziere, Ukrainer und
Polen, stammten aus dem ehemaligen russischen oder österreichischen
Heer. Im Januar 1919 haben sich beide ukrainische Republiken in eine
Ukrainische Volksrepublik vereinigt, ihre Truppen kämpften doch bis
Sommer 1919 abgesondert, im Westen mit den polnischen, im Osten mit
den bolschevistischen und „weissen" russischen Streitkräften.
Nach misslungenen Kämpfen der ukrainischen Truppen und angesichts
der bolschevistischen Aggression auf die ganze Ukraine, schloss im April
1920 der Oberbefehlshaber des ukrainischen Heeres Symon Petlura poli¬
tisch-militärische Bündnis mit Polen zum Kampf gegen die bolschevis-
tische Sovjetrussland. Ausgeschöpfte ukrainische Streitkräfte waren
gering, kämpften aber tüchtig während der Offensive nach ukrainische
295
Hauptstadt Kyjiv
(Kiev),
dann während des Rückzugs beider Armeen
bis
Lwow
(Lemberg), Samostje
und Warschau, und wieder während der
Gegenoffensive. Mitte Oktober 1920 schlössen beide erschöpfte Seiten
Waffenruhe und im März 1921 schloss Polen Friedensvertrag mit
Sovjetrussland. Ukrainische Streitkräfte aber unternahmen noch im No¬
vember 1920 eigenen Feldzug nach Osten um Aufstand der ukrainischen
Bevölkerung gegen bolschevistische Macht zu stiften, dann frühlings
1921, aber erfolglos. Dem Friedensvertrag mit Sovjetrussland gemäss,
geriet Ostgalizien und westlicher Teil der Prowinz Wolynien in Polens
Grenzen.
Ein
grosser
Teil der ukrainischen Soldaten und Offiziere, wie auch
manche Zivilpersonen aus UVR, sind dann in Polen geblieben, wo alle
zur Zeit interniert wurden. Hier organisierten sie eigene, allgemeine und
militärische Fortbildung, Bibliotheken, dramatische Zirkel u.a. Manche
von ihnen sind später in Polen geblieben, etwa 50 Offiziere darunter als
vertragsmässige Offiziere des polnischen Militärs. Manche heirateten sich
hier mit den ukrainischen oder polnischen Frauen. Manche emigrierten
wo anders.
Früher, seit Ende 1918, zahlreiche gefangene Soldaten und Offiziere aus
der westukrainischen Trappen, wie auch internierte Zivilpersonen, gerie¬
ten in polnische Lagern, wo sie meistens bis das Jahr 1920 verweilten.
Zahlreiche gefallene und gestorbene Ukrainer, Opfer der Kämpfe um
Freiheit und Unabhängigkeit ihres Vaterlandes, besonders des gemein¬
sam mit den Polen geführten Kampfes gegen den Überfall der bolsche-
vistischen Streitkräfte, sind in Polen begraben. Ihre letzte Ruhestätte
befinden sich auf abgesonderten ukrainischen Friedhöfen in einigen
Ortschaften Polens ( Warschau, Kaiisch) oder vereinzelte auf verschie¬
denen allgemeinen Friedhöfen. Es gibt auch Massen-gräber. Manche
Gräber der in den Kämpfen um Ostgalizien und Wolynien gefallenen
oder gestorbenen ukrainischen Soldaten befinden sich in Polen (wie nahe
Przemyśl),
meiste aber in Westukraine. In Polen gibt es besonders Gräber
und Friedhöfe dieser ukrainischen Soldaten, Offiziere, und anderer Per¬
sonen, die im Jahre 1920 zusammen mit den Polen gegen die bolschevi¬
stische Militärmacht gekämpft haben. In diesem Krieg sind einige tausend
ukrainischer Soldaten, einige hundert Offiziere, darunter 4 Generäle,
gefallen. Viele andere sind später in Polen, wo sie weiter gelebt haben,
gestorben. Friedhöfe und manche Gräber dieser Menschen werden in
diesem Buch auf den Fotos dargestellt, zahlreiche begrabene, bedeuten¬
de Personen werden auch kurz erwähnt.
296 |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Koljančuk, Oleksandr |
| author_facet | Koljančuk, Oleksandr |
| author_role | aut |
| author_sort | Koljančuk, Oleksandr |
| author_variant | o k ok |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV021798882 |
| ctrlnum | (OCoLC)237061694 (DE-599)BVBBV021798882 |
| edition | Wyd. 1. |
| era | Geschichte 1917-1921 gnd |
| era_facet | Geschichte 1917-1921 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02326nam a2200481 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV021798882</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20100127 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">061107s2003 a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">839135119X</subfield><subfield code="9">83-913511-9-X</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)237061694</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV021798882</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rakwb</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">7,41</subfield><subfield code="2">ssgn</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Koljančuk, Oleksandr</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Memorialy ta mohyly učasnykiv ukraïnsʹkych vyzvolʹnych zmahanʹ 1917 - 1921 rr.</subfield><subfield code="b">= Nekropolie i groby uczestników ukraińskich walk niepodległościowych w latach 1917-1921</subfield><subfield code="c">Oleksandr Koljančuk</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Nekropolie i groby uczestników ukraińskich walk niepodległościowych w latach 1917-1921</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Wyd. 1.</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Peremyšlʹ</subfield><subfield code="b">Południowo-Wschodni Inst. Naukowy</subfield><subfield code="c">2003</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">328 S.</subfield><subfield code="b">Ill.</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Text poln. - Zsfassung in dt. Sprache u.d.T.: Friedhöfe und Gräber der ukrainischen Freiheitskämpfer um ihr Vaterland in den Jahren 1917 - 1921, die sich auf Polens Territorium befinden</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1917-1921</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Soldatenfriedhof</subfield><subfield code="0">(DE-588)4375581-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Ukrainischer Soldat</subfield><subfield code="0">(DE-588)4347848-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Ukrainischer Soldat</subfield><subfield code="0">(DE-588)4347848-7</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Soldatenfriedhof</subfield><subfield code="0">(DE-588)4375581-1</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Geschichte 1917-1921</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015011427&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSBMuenchen</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015011427&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSBWK1</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-015011427</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">355.009</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09041</subfield><subfield code="g">477</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">355.009</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09041</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Polen (DE-588)4046496-9 gnd |
| geographic_facet | Polen |
| id | DE-604.BV021798882 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-02T15:47:10Z |
| indexdate | 2024-07-09T20:44:53Z |
| institution | BVB |
| isbn | 839135119X |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-015011427 |
| oclc_num | 237061694 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 328 S. Ill. |
| psigel | BSBWK1 |
| publishDate | 2003 |
| publishDateSearch | 2003 |
| publishDateSort | 2003 |
| publisher | Południowo-Wschodni Inst. Naukowy |
| record_format | marc |
| spelling | Koljančuk, Oleksandr Verfasser aut Memorialy ta mohyly učasnykiv ukraïnsʹkych vyzvolʹnych zmahanʹ 1917 - 1921 rr. = Nekropolie i groby uczestników ukraińskich walk niepodległościowych w latach 1917-1921 Oleksandr Koljančuk Nekropolie i groby uczestników ukraińskich walk niepodległościowych w latach 1917-1921 Wyd. 1. Peremyšlʹ Południowo-Wschodni Inst. Naukowy 2003 328 S. Ill. txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Text poln. - Zsfassung in dt. Sprache u.d.T.: Friedhöfe und Gräber der ukrainischen Freiheitskämpfer um ihr Vaterland in den Jahren 1917 - 1921, die sich auf Polens Territorium befinden Geschichte 1917-1921 gnd rswk-swf Soldatenfriedhof (DE-588)4375581-1 gnd rswk-swf Ukrainischer Soldat (DE-588)4347848-7 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 g Ukrainischer Soldat (DE-588)4347848-7 s Soldatenfriedhof (DE-588)4375581-1 s Geschichte 1917-1921 z DE-604 Digitalisierung BSB Muenchen application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015011427&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSBMuenchen application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015011427&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis |
| spellingShingle | Koljančuk, Oleksandr Memorialy ta mohyly učasnykiv ukraïnsʹkych vyzvolʹnych zmahanʹ 1917 - 1921 rr. = Nekropolie i groby uczestników ukraińskich walk niepodległościowych w latach 1917-1921 Soldatenfriedhof (DE-588)4375581-1 gnd Ukrainischer Soldat (DE-588)4347848-7 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4375581-1 (DE-588)4347848-7 (DE-588)4046496-9 |
| title | Memorialy ta mohyly učasnykiv ukraïnsʹkych vyzvolʹnych zmahanʹ 1917 - 1921 rr. = Nekropolie i groby uczestników ukraińskich walk niepodległościowych w latach 1917-1921 |
| title_alt | Nekropolie i groby uczestników ukraińskich walk niepodległościowych w latach 1917-1921 |
| title_auth | Memorialy ta mohyly učasnykiv ukraïnsʹkych vyzvolʹnych zmahanʹ 1917 - 1921 rr. = Nekropolie i groby uczestników ukraińskich walk niepodległościowych w latach 1917-1921 |
| title_exact_search | Memorialy ta mohyly učasnykiv ukraïnsʹkych vyzvolʹnych zmahanʹ 1917 - 1921 rr. = Nekropolie i groby uczestników ukraińskich walk niepodległościowych w latach 1917-1921 |
| title_exact_search_txtP | Memorialy ta mohyly učasnykiv ukraïnsʹkych vyzvolʹnych zmahanʹ 1917 - 1921 rr. = Nekropolie i groby uczestników ukraińskich walk niepodległościowych w latach 1917-1921 |
| title_full | Memorialy ta mohyly učasnykiv ukraïnsʹkych vyzvolʹnych zmahanʹ 1917 - 1921 rr. = Nekropolie i groby uczestników ukraińskich walk niepodległościowych w latach 1917-1921 Oleksandr Koljančuk |
| title_fullStr | Memorialy ta mohyly učasnykiv ukraïnsʹkych vyzvolʹnych zmahanʹ 1917 - 1921 rr. = Nekropolie i groby uczestników ukraińskich walk niepodległościowych w latach 1917-1921 Oleksandr Koljančuk |
| title_full_unstemmed | Memorialy ta mohyly učasnykiv ukraïnsʹkych vyzvolʹnych zmahanʹ 1917 - 1921 rr. = Nekropolie i groby uczestników ukraińskich walk niepodległościowych w latach 1917-1921 Oleksandr Koljančuk |
| title_short | Memorialy ta mohyly učasnykiv ukraïnsʹkych vyzvolʹnych zmahanʹ 1917 - 1921 rr. |
| title_sort | memorialy ta mohyly ucasnykiv ukrainsʹkych vyzvolʹnych zmahanʹ 1917 1921 rr nekropolie i groby uczestnikow ukrainskich walk niepodleglosciowych w latach 1917 1921 |
| title_sub | = Nekropolie i groby uczestników ukraińskich walk niepodległościowych w latach 1917-1921 |
| topic | Soldatenfriedhof (DE-588)4375581-1 gnd Ukrainischer Soldat (DE-588)4347848-7 gnd |
| topic_facet | Soldatenfriedhof Ukrainischer Soldat Polen |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015011427&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015011427&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT koljancukoleksandr memorialytamohylyucasnykivukrainsʹkychvyzvolʹnychzmahanʹ19171921rrnekropolieigrobyuczestnikowukrainskichwalkniepodległosciowychwlatach19171921 AT koljancukoleksandr nekropolieigrobyuczestnikowukrainskichwalkniepodległosciowychwlatach19171921 |