Czerwiec 1976: geneza, przebieg, konsekwencje
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Book |
| Language: | Polish |
| Published: |
Warszawa
Inst. Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu
2006
|
| Series: | Monografie / Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu
25 |
| Subjects: | |
| Online Access: | Abstract Inhaltsverzeichnis |
| Item Description: | Zsfassung in engl. Sprache |
| Physical Description: | 451 Seiten Illustrationen |
| ISBN: | 8360464057 |
Staff View
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 cb4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV021745650 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20230525 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 060927s2006 a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 8360464057 |9 83-60464-05-7 | ||
| 035 | |a (OCoLC)219200412 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV021745650 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rakwb | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a 7,41 |2 ssgn | ||
| 100 | 1 | |a Sasanka, Paweł |d 1976- |e Verfasser |0 (DE-588)1073289079 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Czerwiec 1976 |b geneza, przebieg, konsekwencje |c Paweł Sasanka |
| 264 | 1 | |a Warszawa |b Inst. Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu |c 2006 | |
| 300 | |a 451 Seiten |b Illustrationen | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 490 | 1 | |a Monografie / Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu |v 25 | |
| 500 | |a Zsfassung in engl. Sprache | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1976 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 4 | |a Demonstrations |z Poland | |
| 650 | 4 | |a Riots |z Poland | |
| 650 | 0 | 7 | |a Unruhen |0 (DE-588)4136263-9 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 4 | |a Polen | |
| 651 | 7 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Unruhen |0 (DE-588)4136263-9 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Geschichte 1976 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 810 | 2 | |a Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu |t Monografie |v 25 |w (DE-604)BV017143574 |9 25 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=014958928&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSBMuenchen |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=014958928&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-014958928 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 909 |e 22/bsb |f 09047 |g 438 |
Record in the Search Index
| _version_ | 1804135599838330880 |
|---|---|
| adam_text | SPIS TREŚCI
Wstęp
1.
Zmiana u stera władzy
Reglamentowana „odnowa
„Draga
Symptomy kryzysu
2.
Dojrzewanie do decyzji
Przygotowania do „operacji cenowej
Władze partyjno-państwowe
Lokalne władze partyjne
Aparat bezpieczeństwa
Nastroje społeczne i przemówienie Jaroszewicza
3. 25
Radom: strajki, demonstracje, walki uliczne
Strajki i pochody demonstrantów
Zgromadzenie przed gmachem KW PZPR i rozszerzanie się protestu
Eskalacja konfliktu: przełomowe godziny
Śmierć dwóch demonstrantów
Walki uliczne i pacyfikacja miasta
Ursus
Płock
Sytuacja na terenie całego kraju
Fala strajków
Władze partyjno-państwowe w czasie protestu
4.
Zatrzymania i aresztowania
Bicie zatrzymanych i aresztowanych
Kolegia do spraw wykroczeń
Procesy
Represje administracyjne
Rozliczenia partyjne
Sprawa śmierci Jana Brożyny i ks. Romana Kotlarza
5.
Postawa władz partyjno-państwowych
Opinie społeczne
Sytuacja społeczno-gospodarcza
Protesty społeczne i pomoc dla represjonowanych
Zakończenie
Summary
Wykaz skrótów
Bibliografia
Indeks osób
ZAKOŃCZENIE
Źródeł kryzysu społeczno-politycznego z
chownych zmianach, jakie zaszły po
grudniowe kierownictwo PZPR. Ograniczały się one do roszad personalnych, spraw¬
niejszych działań socjotechnicznych oraz bardziej elastycznej polityki społecznej,
ekonomicznej i kulturalnej. Stabilizacja społeczna i polityczna osiągnięta w
sprzyjała procesowi stopniowego, wielopłaszczyznowego usztywniania polityki władz,
odchodzenia od pogrudniowej „odnowy i „nowego stylu . W połączeniu z zarysowują¬
cym się kryzysem ekonomicznym było to źródłem społecznych napięć.
Władze, które w
żenie cen artykułów żywnościowych oraz rezygnując z podwyżki cen forsowanej przez
ekipę Gomułki, poprzez ugruntowanie w społeczeństwie przekonania, że poziom cen
zależy od woli politycznej władz, w następnych latach stały się
tych decyzji. Stałe ceny artykułów żywnościowych pierwszej potrzeby, przy szybko
rosnących płacach, były jednym z głównych elementów rzutujących na wyraźną po¬
prawę sytuacji materialnej dużej części społeczeństwa w latach
strony jednak, nerwowa atmosfera i wyczekiwanie na podwyżkę cen, odnotowywa¬
ne za każdym razem przed zbliżającym się terminem zamykającym okres zamrożenia
cen, uzmysławiały władzom wagę problemu. Mając w pamięci doświadczenie z grud¬
nia
krwawego dramatu na Wybrzeżu, a w konsekwencji do upadku poprzedniej ekipy, kie¬
rownictwo gierkowskie odwlekało decyzję o podwyżce cen, z ekonomicznego punktu
widzenia niezbędnej już w
Mimo tych obaw i skrupulatnych przygotowań prowadzonych w partyjnych i pań¬
stwowych strukturach aparatu władzy od przełomu
nia „operacji cenowej w czerwcu
wywołało wybuch protestu. Polacy, od dawna spodziewający się podwyżki cen, zostali
zaskoczeni jej kształtem. Była drastyczna, towarzyszyły jej krzywdzące rekompensaty,
stojące w sprzeczności z głoszonymi od lat i zakorzenionymi w społeczeństwie zasada¬
mi sprawiedliwości społecznej. Ponadto wprowadzaną już podwyżkę cen władze przed¬
stawiały jako projekt zgłoszony pod konsultację społeczną, chociaż powszechnie zdawa¬
no sobie sprawę z fasadowości owych konsultacji. Decyzję władz odebrano jako zamach
na poprawiające się w ostatnich latach warunki życia, a w przypadku osób gorzej sytu¬
owanych jako zapowiedź zepchnięcia na krawędź nędzy.
W strajkach, które wybuchły
kładach pracy na terenie
415
W Radomiu, Ursusie i Płocku doszło do pochodów i manifestacji ulicznych, zakoń¬
czonych starciami z milicją, a w Radomiu dramatycznymi walkami ulicznymi. Zginęli
w nich Jan Łabędzki i Tadeusz Ząbecki, zabici przez przyczepę ciągnikową wypełnio¬
ną betonowymi płytami, którą próbowali zepchnąć w kierunku zbliżających się zomow-
ców. Kilkugodzinne starcia z nadciągającymi z okolicznych miast oddziałami milicyj¬
nymi miały bardzo gwałtowny charakter. Do tłumienia protestu użyto jednostek ZOMO
sprowadzonych z Warszawy, Kielc, Lublina, Łodzi oraz słuchaczy Wyższej Szkoły
Oficerskiej
1600
W ZM „Ursus od rana strajkowała niemal cała załoga. Robotnicy udali się pod
gmach dyrekcji. Gdy podobnie jak w Radomiu usłyszeli nawoływania o powrót do
pracy, spontanicznie wyszli na przebiegające nieopodal tory kolejowe i zatrzymywali
wszystkie pociągi. Około godz.
licznych manifestantów petardami i gazami łzawiącymi, a następnie brutalnie zaatako¬
wały. W Mazowieckich Zakładach Rafineryjnych i Petrochemicznych w Płocku strajko¬
wano od rana, ale dopiero po południu uformował się pochód, który ruszył w stronę KW
PZPR. Demonstracja, do której przyłączyło się wielu mieszkańców Płocka, przebiega¬
ła spokojnie, w jakiejś mierze dzięki temu, że przedstawiciele lokalnych władz potrafili
nawiązać rozmowy z manifestantami. Ściągnięte z Łodzi oddziały ZOMO zaatakowały
i rozproszyły demonstrantów dopiero wieczorem o godz.
Inaczej niż w Grudniu
wano bardzo brutalnym biciem. Niemal wszyscy zatrzymani uczestnicy demonstracji
zostali przez milicję pobici. Przeprowadzano ich przez „ścieżki zdrowia . Ustawieni
w szpaler przed wejściem lub wewnątrz budynku funkcjonariusze milicji i ZOMO bili
ich po całym ciele długimi, 75-centymetrowymi pałkami szturmowymi, uderzali pię¬
ściami, kopali. Zatrzymanych bito również w następnych dniach, w czasie przewoże¬
nia, przesłuchań milicyjnych, gdy szli na przesłuchania prokuratorskie i z nich wracali.
Brutalność milicjantów i zomowców w Radomiu i Ursusie kierowała się nie tylko prze¬
ciwko zatrzymywanym, ale również przeciw przygodnie napotkanym na ulicy osobom.
Śmiertelną ofiarą spotkania z milicyjnym patrolem według wszelkiego prawdopodobień¬
stwa był Jan Brożyna, o którego zabójstwo oskarżono później świadków jego pobicia
przez milicję. Drugą śmiertelną ofiarą poczerwcowych represji był ks. Roman Kotlarz,
który w czasie mszy po
za jego śmierć spoczywa na funkcjonariuszach
i Płocku stawali przed kolegiami i sądami, które karały ich zgodnie z arbitralnymi decy¬
zjami władz. Latem i jesienią
procesy w czterech sprawach dotyczących grupy
rów wydarzeń. Osiem osób skazano na karę od
mało karę
osób na kary od
od
Władze jeszcze wieczorem
czemu
nictwie. Spektakularna porażka „operacji cenowej zachwiała autorytetem całej ekipy
416
Gierka, w szczególności oznaczała zaś załamanie pozycji premiera Piotra Jaroszewicza,
firmującego podwyżkę przed społeczeństwem. Pozostał on na stanowisku dzięki wspar¬
ciu, jakiego udzielił mu I sekretarz
partyjno-państwowe postanowiło jednak traktować decyzję o wycofaniu projektu pod¬
wyżki cen jako chwilowe ustępstwo i spróbować wprowadzić ją ponownie. W związ¬
ku z tym nazajutrz, w czasie porannej telekonferencji z pierwszymi sekretarzami KW,
wydano dyspozycje zwołania wielotysięcznych wieców oraz uruchomienia kampanii
propagandowej. Miało to służyć zademonstrowaniu jedności i siły partii, poparcia dla
przywódców i napiętnowaniu „warchołów z Radomia i Ursusa, aby po spacyfikowa-
niu społecznego niezadowolenia wprowadzić podwyżkę. Do kolejnej próby nie doszło
jednak wskutek stanowczego sprzeciwu Moskwy, wyrażonego w czasie rozmowy Gierka
z Leonidem Breżniewem na konferencji europejskich partii komunistycznych w Berlinie.
W tej sytuacji jedynym możliwym rozwiązaniem było stopniowe wycofywanie się władz
z jednoznacznych deklaracji w sprawie podwyżki i rozmywanie tej kwestii w oficjalnych
enuncjacjach, aż do odsunięcia problemu w bliżej nieokreśloną przyszłość.
Po nieudanej „operacji cenowej nastąpiło długotrwałe załamanie sytuacji rynkowej.
Jeszcze w sierpniu
mania „strategii przyspieszonego rozwoju . W związku z zaostrzającym się kryzysem
gospodarczym zastąpił ją proklamowany przez władze w grudniu
spodarczy . Konsekwencją Czerwca było również głębokie i długotrwałe załamanie na¬
strojów społecznych, mające analogie w okresie sprzed grudnia
wie dekady lat siedemdziesiątych o niewątpliwie przełomowym charakterze.
W odruchu współczucia, z chęci udzielenia pomocy prześladowanym robotnikom
i wyrażenia sprzeciwu wobec działań władz, w środowiskach opozycyjnych zaczęły
rodzić się działania, które różniły się jakością i skalą od wszystkich dotychczasowych.
Zbiorowe i indywidualne listy protestacyjne kierowane do władz z wielu środowisk,
pomoc materialna, prawna i medyczna udzielana represjonowanym i ich rodzinom za¬
owocowały powstaniem Komitetu Obrony Robotników, a później szybkim rozwojem
demokratycznej opozycji, przełamującej monopol władz w działalności wydawniczej,
informacyjnej, naukowej. Znaczącym sukcesem opozycji była amnestia z lutego
obejmująca większość skazanych robotników. W lipcu
stii więzienia opuścili ostatni skazani w związku z robotniczym protestem.
Czerwiec
nych przez daty
go Czerwca
miarę Czerwca i Października
mykały, a zarazem otwierały całe epoki w dziejach PRL. Niemniej był to protest spo¬
łeczny, który odniósł zwycięstwo jeszcze tego samego dnia, nieokupione wieloma ofia¬
rami śmiertelnymi. Zwycięstwo niedoceniane, za które jego uczestnicy zapłacili bardzo
wysoką cenę. Robotniczy protest w czerwcu
lat siedemdziesiątych na dwie połowy i otworzył drogę do Sierpnia oraz powstania
Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność , ruchu nawiązujące¬
go m.in. do tradycji i legendy wielkich protestów społecznych w PRL.
417
SUMMARY
On June 24th
project of a major food prices increase, which was to be introduced on Monday, June 28th.
The previous attempt to raise the food prices in December
which led to a bloody drama on the Coast, and, consequently, to the fall of
government. That is why after-December
authorities led by Edward
which in
pressure of the society, withdrew the December increase and froze the prices became
hostages of those decisions. Low food prices and rapidly growing wages led within a few
years to a significant improvement of the material situation of a large part of the society. It
was simultaneously foundations of the second Poland building and their detonator.
Drastic rules of the new food prices increase showed disregard to the society and
led to the outbreak of protests. Prices of meat and fish jumped on average of
kinds of ham and sausages even of
dairy products
set: for persons earning less than
6000
which had been proclaimed for years and deeply rooted among
introduced increase was shown by the authorities as a project to be discussed by the so¬
ciety, although it was widely understood that such consultations are farce. Decisions of
the authorities were received as an attack on improving living conditions, and in case of
the badly-off as a presage of pushing them onto the edge of destitution.
On June 25th
riots, which broke out as a protest against food prices increase. In
Płock
the
fights, when fire was set to the Province Commitee of
Ząbecki
approaching ZOMO (riot police) fighters.
Unlike December
brutal beating. Almost all arrested demonstrators were beaten by MO. They had to walk
through a keep-fit trail between lined-up MO officers who hit them with long batons or
fists and kicked them. People met by accident on a street were also beaten.
was beaten to death by an MO patrol, and the witnesses were accused of the murder.
418
Another victim of after-June repressions was father Roman
for the workers on the mess after June 25th. It is the
Service) to be responsible for his death. People arrested in
tried by juries and courts, which punished them according to the arbitrary decisions of
the authorities. In summer and autumn
25
years of imprisonment, eleven persons were sentenced for
4
trials, and in
The authorities withdrew the price increase in the evening of June 25th, which pre¬
vented the escalation of the conflict. The spectacular failure shook the authority of all the
Gierek s co-operators, especially the position of the prime minister,
who was regarded by the society as a person responsible for the increase. Nevertheless,
the Party authorities were still trying to introduce the increase. On June 26th during a
teleconference with first secretaries of provincial committees it was ordered to gather
several thousands people for marches and to introduce a propaganda campaign. The
campaign was to show the unity and power of the party, respect for its leaders and to con¬
demn the squabblers from
the increase. However, Moscow objected against the next attempt to introduce the in¬
crease in a sharp discussion between
could only gradually step back.
The market situation broke down for a long time. In August
were introduced
strategy
1976.
the period preceding the December
persecuted workers, the opposition circles started to undertake actions which quality
and range was different to the previous ones. Collective and individual protest letters to
the authorities from different circles, material, legal and medical help for the persecuted
and their families led to creation of
Committee), and later to development of democratic opposition which broke the authori¬
ties monopoly in editorial, informative and scientific activities. A significant success of
the opposition was the amnesty of February
workers. In July
of the June protests left prisons.
transi.
|
| adam_txt |
SPIS TREŚCI
Wstęp
1.
Zmiana u stera władzy
Reglamentowana „odnowa"
„Draga
Symptomy kryzysu
2.
Dojrzewanie do decyzji
Przygotowania do „operacji cenowej"
Władze partyjno-państwowe
Lokalne władze partyjne
Aparat bezpieczeństwa
Nastroje społeczne i przemówienie Jaroszewicza
3. 25
Radom: strajki, demonstracje, walki uliczne
Strajki i pochody demonstrantów
Zgromadzenie przed gmachem KW PZPR i rozszerzanie się protestu
Eskalacja konfliktu: przełomowe godziny
Śmierć dwóch demonstrantów
Walki uliczne i pacyfikacja miasta
Ursus
Płock
Sytuacja na terenie całego kraju
Fala strajków
Władze partyjno-państwowe w czasie protestu
4.
Zatrzymania i aresztowania
Bicie zatrzymanych i aresztowanych
Kolegia do spraw wykroczeń
Procesy
Represje administracyjne
Rozliczenia partyjne
Sprawa śmierci Jana Brożyny i ks. Romana Kotlarza
5.
Postawa władz partyjno-państwowych
Opinie społeczne
Sytuacja społeczno-gospodarcza
Protesty społeczne i pomoc dla represjonowanych
Zakończenie
Summary
Wykaz skrótów
Bibliografia
Indeks osób
ZAKOŃCZENIE
Źródeł kryzysu społeczno-politycznego z
chownych zmianach, jakie zaszły po
grudniowe kierownictwo PZPR. Ograniczały się one do roszad personalnych, spraw¬
niejszych działań socjotechnicznych oraz bardziej elastycznej polityki społecznej,
ekonomicznej i kulturalnej. Stabilizacja społeczna i polityczna osiągnięta w
sprzyjała procesowi stopniowego, wielopłaszczyznowego usztywniania polityki władz,
odchodzenia od pogrudniowej „odnowy" i „nowego stylu". W połączeniu z zarysowują¬
cym się kryzysem ekonomicznym było to źródłem społecznych napięć.
Władze, które w
żenie cen artykułów żywnościowych oraz rezygnując z podwyżki cen forsowanej przez
ekipę Gomułki, poprzez ugruntowanie w społeczeństwie przekonania, że poziom cen
zależy od woli politycznej władz, w następnych latach stały się
tych decyzji. Stałe ceny artykułów żywnościowych pierwszej potrzeby, przy szybko
rosnących płacach, były jednym z głównych elementów rzutujących na wyraźną po¬
prawę sytuacji materialnej dużej części społeczeństwa w latach
strony jednak, nerwowa atmosfera i wyczekiwanie na podwyżkę cen, odnotowywa¬
ne za każdym razem przed zbliżającym się terminem zamykającym okres zamrożenia
cen, uzmysławiały władzom wagę problemu. Mając w pamięci doświadczenie z grud¬
nia
krwawego dramatu na Wybrzeżu, a w konsekwencji do upadku poprzedniej ekipy, kie¬
rownictwo gierkowskie odwlekało decyzję o podwyżce cen, z ekonomicznego punktu
widzenia niezbędnej już w
Mimo tych obaw i skrupulatnych przygotowań prowadzonych w partyjnych i pań¬
stwowych strukturach aparatu władzy od przełomu
nia „operacji cenowej" w czerwcu
wywołało wybuch protestu. Polacy, od dawna spodziewający się podwyżki cen, zostali
zaskoczeni jej kształtem. Była drastyczna, towarzyszyły jej krzywdzące rekompensaty,
stojące w sprzeczności z głoszonymi od lat i zakorzenionymi w społeczeństwie zasada¬
mi sprawiedliwości społecznej. Ponadto wprowadzaną już podwyżkę cen władze przed¬
stawiały jako projekt zgłoszony pod konsultację społeczną, chociaż powszechnie zdawa¬
no sobie sprawę z fasadowości owych konsultacji. Decyzję władz odebrano jako zamach
na poprawiające się w ostatnich latach warunki życia, a w przypadku osób gorzej sytu¬
owanych jako zapowiedź zepchnięcia na krawędź nędzy.
W strajkach, które wybuchły
kładach pracy na terenie
415
W Radomiu, Ursusie i Płocku doszło do pochodów i manifestacji ulicznych, zakoń¬
czonych starciami z milicją, a w Radomiu dramatycznymi walkami ulicznymi. Zginęli
w nich Jan Łabędzki i Tadeusz Ząbecki, zabici przez przyczepę ciągnikową wypełnio¬
ną betonowymi płytami, którą próbowali zepchnąć w kierunku zbliżających się zomow-
ców. Kilkugodzinne starcia z nadciągającymi z okolicznych miast oddziałami milicyj¬
nymi miały bardzo gwałtowny charakter. Do tłumienia protestu użyto jednostek ZOMO
sprowadzonych z Warszawy, Kielc, Lublina, Łodzi oraz słuchaczy Wyższej Szkoły
Oficerskiej
1600
W ZM „Ursus" od rana strajkowała niemal cała załoga. Robotnicy udali się pod
gmach dyrekcji. Gdy podobnie jak w Radomiu usłyszeli nawoływania o powrót do
pracy, spontanicznie wyszli na przebiegające nieopodal tory kolejowe i zatrzymywali
wszystkie pociągi. Około godz.
licznych manifestantów petardami i gazami łzawiącymi, a następnie brutalnie zaatako¬
wały. W Mazowieckich Zakładach Rafineryjnych i Petrochemicznych w Płocku strajko¬
wano od rana, ale dopiero po południu uformował się pochód, który ruszył w stronę KW
PZPR. Demonstracja, do której przyłączyło się wielu mieszkańców Płocka, przebiega¬
ła spokojnie, w jakiejś mierze dzięki temu, że przedstawiciele lokalnych władz potrafili
nawiązać rozmowy z manifestantami. Ściągnięte z Łodzi oddziały ZOMO zaatakowały
i rozproszyły demonstrantów dopiero wieczorem o godz.
Inaczej niż w Grudniu
wano bardzo brutalnym biciem. Niemal wszyscy zatrzymani uczestnicy demonstracji
zostali przez milicję pobici. Przeprowadzano ich przez „ścieżki zdrowia". Ustawieni
w szpaler przed wejściem lub wewnątrz budynku funkcjonariusze milicji i ZOMO bili
ich po całym ciele długimi, 75-centymetrowymi pałkami szturmowymi, uderzali pię¬
ściami, kopali. Zatrzymanych bito również w następnych dniach, w czasie przewoże¬
nia, przesłuchań milicyjnych, gdy szli na przesłuchania prokuratorskie i z nich wracali.
Brutalność milicjantów i zomowców w Radomiu i Ursusie kierowała się nie tylko prze¬
ciwko zatrzymywanym, ale również przeciw przygodnie napotkanym na ulicy osobom.
Śmiertelną ofiarą spotkania z milicyjnym patrolem według wszelkiego prawdopodobień¬
stwa był Jan Brożyna, o którego zabójstwo oskarżono później świadków jego pobicia
przez milicję. Drugą śmiertelną ofiarą poczerwcowych represji był ks. Roman Kotlarz,
który w czasie mszy po
za jego śmierć spoczywa na funkcjonariuszach
i Płocku stawali przed kolegiami i sądami, które karały ich zgodnie z arbitralnymi decy¬
zjami władz. Latem i jesienią
procesy w czterech sprawach dotyczących grupy
rów" wydarzeń. Osiem osób skazano na karę od
mało karę
osób na kary od
od
Władze jeszcze wieczorem
czemu
nictwie. Spektakularna porażka „operacji cenowej" zachwiała autorytetem całej ekipy
416
Gierka, w szczególności oznaczała zaś załamanie pozycji premiera Piotra Jaroszewicza,
firmującego podwyżkę przed społeczeństwem. Pozostał on na stanowisku dzięki wspar¬
ciu, jakiego udzielił mu I sekretarz
partyjno-państwowe postanowiło jednak traktować decyzję o wycofaniu projektu pod¬
wyżki cen jako chwilowe ustępstwo i spróbować wprowadzić ją ponownie. W związ¬
ku z tym nazajutrz, w czasie porannej telekonferencji z pierwszymi sekretarzami KW,
wydano dyspozycje zwołania wielotysięcznych wieców oraz uruchomienia kampanii
propagandowej. Miało to służyć zademonstrowaniu jedności i siły partii, poparcia dla
przywódców i napiętnowaniu „warchołów" z Radomia i Ursusa, aby po spacyfikowa-
niu społecznego niezadowolenia wprowadzić podwyżkę. Do kolejnej próby nie doszło
jednak wskutek stanowczego sprzeciwu Moskwy, wyrażonego w czasie rozmowy Gierka
z Leonidem Breżniewem na konferencji europejskich partii komunistycznych w Berlinie.
W tej sytuacji jedynym możliwym rozwiązaniem było stopniowe wycofywanie się władz
z jednoznacznych deklaracji w sprawie podwyżki i rozmywanie tej kwestii w oficjalnych
enuncjacjach, aż do odsunięcia problemu w bliżej nieokreśloną przyszłość.
Po nieudanej „operacji cenowej" nastąpiło długotrwałe załamanie sytuacji rynkowej.
Jeszcze w sierpniu
mania „strategii przyspieszonego rozwoju". W związku z zaostrzającym się kryzysem
gospodarczym zastąpił ją proklamowany przez władze w grudniu
spodarczy". Konsekwencją Czerwca było również głębokie i długotrwałe załamanie na¬
strojów społecznych, mające analogie w okresie sprzed grudnia
wie dekady lat siedemdziesiątych o niewątpliwie przełomowym charakterze.
W odruchu współczucia, z chęci udzielenia pomocy prześladowanym robotnikom
i wyrażenia sprzeciwu wobec działań władz, w środowiskach opozycyjnych zaczęły
rodzić się działania, które różniły się jakością i skalą od wszystkich dotychczasowych.
Zbiorowe i indywidualne listy protestacyjne kierowane do władz z wielu środowisk,
pomoc materialna, prawna i medyczna udzielana represjonowanym i ich rodzinom za¬
owocowały powstaniem Komitetu Obrony Robotników, a później szybkim rozwojem
demokratycznej opozycji, przełamującej monopol władz w działalności wydawniczej,
informacyjnej, naukowej. Znaczącym sukcesem opozycji była amnestia z lutego
obejmująca większość skazanych robotników. W lipcu
stii więzienia opuścili ostatni skazani w związku z robotniczym protestem.
Czerwiec
nych przez daty
go Czerwca
miarę Czerwca i Października
mykały, a zarazem otwierały całe epoki w dziejach PRL. Niemniej był to protest spo¬
łeczny, który odniósł zwycięstwo jeszcze tego samego dnia, nieokupione wieloma ofia¬
rami śmiertelnymi. Zwycięstwo niedoceniane, za które jego uczestnicy zapłacili bardzo
wysoką cenę. Robotniczy protest w czerwcu
lat siedemdziesiątych na dwie połowy i otworzył drogę do Sierpnia oraz powstania
Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność", ruchu nawiązujące¬
go m.in. do tradycji i legendy wielkich protestów społecznych w PRL.
417
SUMMARY
On June 24th
project of a major food prices increase, which was to be introduced on Monday, June 28th.
The previous attempt to raise the food prices in December
which led to a bloody drama on the Coast, and, consequently, to the fall of
government. That is why 'after-December'
authorities led by Edward
which in
pressure of the society, withdrew the December increase and 'froze' the prices became
hostages of those decisions. Low food prices and rapidly growing wages led within a few
years to a significant improvement of the material situation of a large part of the society. It
was simultaneously foundations of'the second Poland' building and their detonator.
Drastic rules of the new food prices increase showed disregard to the society and
led to the outbreak of protests. Prices of meat and fish jumped on average of
kinds of ham and sausages even of
dairy products
set: for persons earning less than
6000
which had been proclaimed for years and deeply rooted among
introduced increase was shown by the authorities as a project to be discussed by the so¬
ciety, although it was widely understood that such consultations are farce. Decisions of
the authorities were received as an attack on improving living conditions, and in case of
the badly-off as a presage of pushing them onto the edge of destitution.
On June 25th
riots, which broke out as a protest against food prices increase. In
Płock
the
fights, when fire was set to the Province Commitee of
Ząbecki
approaching ZOMO (riot police) fighters.
Unlike December
brutal beating. Almost all arrested demonstrators were beaten by MO. They had to walk
through a 'keep-fit trail' between lined-up MO officers who hit them with long batons or
fists and kicked them. People met by accident on a street were also beaten.
was beaten to death by an MO patrol, and the witnesses were accused of the murder.
418
Another victim of after-June repressions was father Roman
for the workers on the mess after June 25th. It is the
Service) to be responsible for his death. People arrested in
tried by juries and courts, which punished them according to the arbitrary decisions of
the authorities. In summer and autumn
25
years of imprisonment, eleven persons were sentenced for
4
trials, and in
The authorities withdrew the price increase in the evening of June 25th, which pre¬
vented the escalation of the conflict. The spectacular failure shook the authority of all the
Gierek's co-operators, especially the position of the prime minister,
who was regarded by the society as a person responsible for the increase. Nevertheless,
the Party authorities were still trying to introduce the increase. On June 26th during a
teleconference with first secretaries of provincial committees it was ordered to gather
several thousands people for marches and to introduce a propaganda campaign. The
campaign was to show the unity and power of the party, respect for its leaders and to con¬
demn the 'squabblers' from
the increase. However, Moscow objected against the next attempt to introduce the in¬
crease in a sharp discussion between
could only gradually step back.
The market situation broke down for a long time. In August
were introduced
strategy'
1976.
the period preceding the December
persecuted workers, the opposition circles started to undertake actions which quality
and range was different to the previous ones. Collective and individual protest letters to
the authorities from different circles, material, legal and medical help for the persecuted
and their families led to creation of
Committee), and later to development of democratic opposition which broke the authori¬
ties' monopoly in editorial, informative and scientific activities. A significant success of
the opposition was the amnesty of February
workers. In July
of the June protests left prisons.
transi. |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Sasanka, Paweł 1976- |
| author_GND | (DE-588)1073289079 |
| author_facet | Sasanka, Paweł 1976- |
| author_role | aut |
| author_sort | Sasanka, Paweł 1976- |
| author_variant | p s ps |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV021745650 |
| ctrlnum | (OCoLC)219200412 (DE-599)BVBBV021745650 |
| era | Geschichte 1976 gnd |
| era_facet | Geschichte 1976 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02095nam a2200469 cb4500</leader><controlfield tag="001">BV021745650</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20230525 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">060927s2006 a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">8360464057</subfield><subfield code="9">83-60464-05-7</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)219200412</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV021745650</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rakwb</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">7,41</subfield><subfield code="2">ssgn</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Sasanka, Paweł</subfield><subfield code="d">1976-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1073289079</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Czerwiec 1976</subfield><subfield code="b">geneza, przebieg, konsekwencje</subfield><subfield code="c">Paweł Sasanka</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Warszawa</subfield><subfield code="b">Inst. Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu</subfield><subfield code="c">2006</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">451 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Monografie / Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu</subfield><subfield code="v">25</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zsfassung in engl. Sprache</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1976</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">Demonstrations</subfield><subfield code="z">Poland</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">Riots</subfield><subfield code="z">Poland</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Unruhen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4136263-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">Polen</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Unruhen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4136263-9</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Geschichte 1976</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="810" ind1="2" ind2=" "><subfield code="a">Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu</subfield><subfield code="t">Monografie</subfield><subfield code="v">25</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV017143574</subfield><subfield code="9">25</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=014958928&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSBMuenchen</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=014958928&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-014958928</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09047</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Polen Polen (DE-588)4046496-9 gnd |
| geographic_facet | Polen |
| id | DE-604.BV021745650 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-02T15:30:47Z |
| indexdate | 2024-07-09T20:43:04Z |
| institution | BVB |
| isbn | 8360464057 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-014958928 |
| oclc_num | 219200412 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 451 Seiten Illustrationen |
| publishDate | 2006 |
| publishDateSearch | 2006 |
| publishDateSort | 2006 |
| publisher | Inst. Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu |
| record_format | marc |
| series2 | Monografie / Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu |
| spelling | Sasanka, Paweł 1976- Verfasser (DE-588)1073289079 aut Czerwiec 1976 geneza, przebieg, konsekwencje Paweł Sasanka Warszawa Inst. Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu 2006 451 Seiten Illustrationen txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Monografie / Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu 25 Zsfassung in engl. Sprache Geschichte 1976 gnd rswk-swf Demonstrations Poland Riots Poland Unruhen (DE-588)4136263-9 gnd rswk-swf Polen Polen (DE-588)4046496-9 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 g Unruhen (DE-588)4136263-9 s Geschichte 1976 z DE-604 Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu Monografie 25 (DE-604)BV017143574 25 Digitalisierung BSB Muenchen application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=014958928&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSBMuenchen application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=014958928&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis |
| spellingShingle | Sasanka, Paweł 1976- Czerwiec 1976 geneza, przebieg, konsekwencje Demonstrations Poland Riots Poland Unruhen (DE-588)4136263-9 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4136263-9 (DE-588)4046496-9 |
| title | Czerwiec 1976 geneza, przebieg, konsekwencje |
| title_auth | Czerwiec 1976 geneza, przebieg, konsekwencje |
| title_exact_search | Czerwiec 1976 geneza, przebieg, konsekwencje |
| title_exact_search_txtP | Czerwiec 1976 geneza, przebieg, konsekwencje |
| title_full | Czerwiec 1976 geneza, przebieg, konsekwencje Paweł Sasanka |
| title_fullStr | Czerwiec 1976 geneza, przebieg, konsekwencje Paweł Sasanka |
| title_full_unstemmed | Czerwiec 1976 geneza, przebieg, konsekwencje Paweł Sasanka |
| title_short | Czerwiec 1976 |
| title_sort | czerwiec 1976 geneza przebieg konsekwencje |
| title_sub | geneza, przebieg, konsekwencje |
| topic | Demonstrations Poland Riots Poland Unruhen (DE-588)4136263-9 gnd |
| topic_facet | Demonstrations Poland Riots Poland Unruhen Polen |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=014958928&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=014958928&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| volume_link | (DE-604)BV017143574 |
| work_keys_str_mv | AT sasankapaweł czerwiec1976genezaprzebiegkonsekwencje |